Flashback

Պայծառ տատը լենինականցի էր: Մեծ տատ էր, լայն տատ էր: Քայլելիս բադիկի նման մի ոտքից մյուսին էր անցնում , շենքի բակում լվանում իր մեեե՜ծ ու անտակ տակառները: Ու խառնելով հին ու նոր բարբառները` բողոքում հարևաններին. "Էս ա, Անժո ջան, ընիքը, չի գնա, էս ա, էլ չի գնա ու վերջ: Հըբա, մեծցել եմ, բալամ": Չգնացողը թևն էր, որ գլխի հետևից լավ էլ բռնում էր ձախ ուսը, բայց Պայծառ տատը համոզված էր, որ մի թիզ անգամ չի շարժվել տեղից...

Ասյա տյոտյան Պառավաքարից էր, աշխատում էր արդյունաբերական Կիրովականի բազմաթիվ գործարաններից մեկում, ամուսին ու երկու որդի էր հետ գցել, տուն-տեղ, հարգանք-պատիվ և սիրում էր մորս հետ գրական հայերենով "соседский" զրույցներ վարել: Գեղաշունչ հայերենի մեխը Ասյա տյոտյայի բառարանում "երբեմս"-ն էր: "Երբեմս-երբեմս, Անժելա ջան..."

Ընկեր Ծատուրյանը գեղեցիկ կին էր` պուճուրիկ, նուրբ, համահունչ դիմագծերով, թմբլիկ, շարժուն, փոքրիկ մարմնով, որ հպարտորեն իր ուղիղ ուսերին կրում էր գրավիչ կին լինելու թեթևսոլիկ ծանրությունն ու առաջին ուսուցիչ լինելու ողջ լրջությունը: Երբ հագնում էր իր կարմիր շրջազգեստը, զվարթ կանացիություն էր սկսում ճառագել: Շատ էր սիրում ոսկյա զարդեր կրել: Իր մեծ, գեղեցիկ աչքերում արցունքները սկսեցին կայծոռիկների նման թռվռալ, երբ երրորդ դասարանում ինչ-որ շարադրության մեջ գրեցի, թե կյանքում երբեք չեմ մոռանա իմ առաջին ուսուցչին: Մոռացա, իհարկե...

Երրորդ դասարան: Երեկո: Կես ժամից ես դառնալու էի հոկտեմբերիկ: Հուզվում էի: Բացի այդ հրաշալի կարմրաոսկեգույն կրծքանշանից, կրելու էի նաև Լենին պապիկին արժանի լինելու պատասխանատվությունը: Պատրաստվում էինք: Մի քանի րոպեից մեզ 7-րդցիները պիտի հոկտեմբերիկ դարձնեին: Մտանք դասարան նրանց հետ ծանոթանալու համար, որոշելու, թե ով ում է ամրացնելու կրծքանշանը ու առաջին անգամ տեսա Հովհաննեսին: Բարձրահասակ, գունատ, բաց, հայ տղաներին, սովետական աշակերտին ոչ բնորոշ երկարությամբ մազերով: Խառնվեցի իրար, երբ ծորուն ու անտարբեր հայացքն ընկավ վրաս: Մոռացա Լենին պապիկի ու բոլոր գերազանցիկական հերոսությունների մասին, որ պիտի անեի, հենց կրծքանշանը հայտնվեր սպիտակ գոգնոցիս վրա: Միակ ցանկությունս այդ պահին. Հովհաննեսի կողմից ձեռնադրվել հոկտեմբերիկ: .... Հետո մեծացանք: 4-րդում իմացա, որ իմ անգլերենի ուսուցչի տղան է: 5-ում, որ ընտանիքիս ընկերների շենքում են ապրում: Որ սիրում է իր դասարանցի Գոհարին: 6-ում, որ Ասատրյանենք գնում են Ամերիկա... Ասատրյանը երկվորյակ եղբայր ունի, իսկ նման եղբայրներն ու քույրերը չեն կարող միմյանցից հեռու ապրել, կմեռնեն... Որ Գոհարն ու Հովիկը գնացքի մոտ իրար ձեռք բռնած հրաժեշտ էին տալիս մի ամբողջ ժամ... Որ Հովիկին զոռով են խցկել գնացք, բռնել են փախչելիս... Արդեն 10-րդում տեսա Գոհարին Պոլիտեխնիկում: Մեծ, սև աչքերով ու անժպիտ: Վերջին անգամ, արդեն Երևանում, իմացա, որ Հովիկը թմրամոլ է դարձել, որ կանանց փոխում է իր թմրադեղերի օգտագործման հաճախականությամբ...

Չգիտեմ ինչու մանկությանս այս դեմքերը հաճախ են այցելում ինձ...