Monday, April 20, 2015

The danger of a single story

Երևի հակասեմ նախորդ գրածիս...

Բայց քանի որ կուտակվել ա, ինձ էլ ճիշտ ժամանակին ուղարկեցին «ներվային համակարգս բուժելու», ասեմ. 

Ժողովուրդ, դուք ինքներդ հիմք եք դնում նոր, բայց միակողմանի պատմության...

Մեջս սաղ խառնվում ա...

«...իրականում մենք շատ քիչ բան ենք գիտակցել ու շատ սխալ ենք բարձրաձայնում, մեր գլխավոր պահանջը ինքներս մեզանից պիտի լինի, բայց դեռ շատ ենք վախենում, իրավասու զոհ ենք մեզ հայտարարել ու դատ ենք աղաղակում, բայց եղեռն վերապրածը կենդանի մնալու համար պիտի մեջը ուժ գտնի անդունդի երախին նայի ու չմտածի գլորվելու մասին»

Քիչ ենք գիտակցել, համաձայն եմ: Դրա համար կարելի ա ավելի շատ կարդալ օրինակ՝ «Այրվող այգեստանները»: Վախենալը՝ համաձայն եմ: Հայտարարել՝ համաձայն եմ... Ուժ գտնի ու չգլորվի՝ համաձայն եմ:

Բայց « մեր գլխավոր պահանջը ինքներս մեզանից պիտի լինի»....

Էդ գիտե՞ք ինչի ա նման. մեծագույն, անչափելիագույն եսակենտրոնթյան ու եսաամենության: Էդ ոնց որ վերցնես սաաաաաղ աշխարհը տեղավորես քո պուճուր ես-ի մեջ: Էդ ոնց որ ասես, ես եմ, որ կամ. ալֆան ու օմեգան...

Էլի դու ես, որ կաս, բայց կա քեզանից դուրս աշխարհ: Որի մեջ ես դու, ոչ միայն ինքը քո մեջ ու ոչ այնքան ինքը քո մեջ: Որովհետև, եթե միայն ինքն ա քո մեջ, դու քեզ դնում ես ամենայի տեղ, որ պատասխանատվություն ա կրում ամեն ինչի համար.... Տենց չի էլի........................................................ աշխարհը շաաաաաաաաատ մեծ ա, որ դու քո մժեղ հալով ամեն ինչի համար պատասխանատվություն կրես.............

Հա, մենք պետք ա նայենք ներս, թե ինչու, ինչպես եղավ: Մտածենք, քննենք, հասկանանք ու նենց անենք, որ էլի չլինի, բայց դա համարել ԳԼԽԱՎՈՐ, ոչ թե ԶՈՒԳԱՀԵՌ գործողություն, մի քիչ շատ ա, էլի... 

Ինչպես էս դիսկուրսը քաղաքական դաշտում չի, իմն էլ քաղաքականում չի: Եթե ինձ բռնաբարել են, ես զո՞հ եմ, թե՞ չէ: Եթե ես պետք ա շարունակեմ ապրել, ինձ բռնաբարողը պե՞տք ա հասկանա ու ընդունի, որ ինքը բռնաբարող ա, թե՞ չէ: Ես պետք ա անպայման նենց անեմ, որ ինձ էլ չբռնաբարեն, բայց բռնաբարողից պարտքուպահանջ պե՞տք ա ունենամ, թե՞ չէ: Պե՞տք ա ինքը ինչ-որ կերպ ինձ ասի ներողություն: Ինչո՞ւ պետք ա սա հանել իմ կյանքից.... Չեմ հասկանում...... Ինչո՞ւ սրանք զուգահեռ չեն կարող լինել: Ինչո՞ւ ես իմ երեխուն չեմ կարողանալու ասել էս ամեն ինչը. որ կյանքը դաժան  կարող ա լինել, որ կյանքում կան դեպքեր, երբ կան զոհեր ու մարդասպաններ, որ զոհերը պետք ա շարունակեն ապրել, գիտակցելով, որ ժամանակի ինչ-որ պահին իրենք զոհ են եղել, իսկ մարդասպանները պետք ա իրենց էդ արարքի համար էդ ժամանակում կոչվեն մարդասպան, նույնիսկ եթե վաղը ես նրանց կկոչեմ հրեշտակ...............է դժվար ա, բայց ինչն ա հեշտ...

Հա, կարող ա մենք լավ չենք դա անում, ոչ թե կարող ա, երբեմն հաստատ լավ չենք անում, բայց դա բացառել ու մենակ ասել, թե եկեք տեսնենք մեր մեղքը որն էր, որ մեզ կոտորեցին ու սպասել, թե կոտորողը կհասնի «կոսմիկ գիտակցության» ՄԻԱՅՆ էն պատճառով, որ մենք հասկացել ենք, թե ինչու են մեզ կոտորել.... լավ էլի...

Ժողովուրդ, ինչի՞ եք նորից միակողմանի պատմություն սարքում ու վտանգավոր պատմություն, քանի որ անտեսում եք մյուս պատմությունը, նույնիսկ եթե դա թերի ա........

8 comments:

Anonymous said...

Քիս, մի հատ երկար քոմենտ գրեցի, բայց տեղ չհասավ, հիմա էլի փորձեմ պատասխանել: Զարմացա, որ ինձ անոնիմի տեղ ես դրել, տեքստը կարդալուց սկզբում տեղ չբերեցի, որ իմ գրածն ես ցիտում: Ես չգիտեմ՝ ալֆան եմ, օմեգան եմ, եսաամենինչն եմ, թե ինչն եմ, զարմանալի ա, որ ինձ նման ձեւ ես ընկալում, ամեն դեպքում գրեթե համոզված եմ, որ դու ինձ սխալ ես հասկացել, կամ էլ ես եմ սխալ ձեւակերպել: Ես գլխավոր ու ոչ թե զուգահեռ պահանջ եմ ներկայացնում ինքներս մեզ, որովհետեւ համոզված եմ, որ մենք դեռ խուսափում ենք մեր մեջ բավական ուժ գտնել ու նայել մեր հետ կատարված սարսափելի փորձանքի աչքերին ու հաշվի նստել կատարվածի հետ: Ես դա ոչ թե բռնաբարություն եմ համարում, այլ գլխատում, մեզ կիսով չափ ոչնչացրել են ու տենց աղետալի վերքից հետո մենք պիտի ուժ, ձեւ, կարողություն, չգիտեմ, խելագարություն ու կամք պիտի ունենանք, որ կենդանի մնանք: Հա, ես լուրջ մտածում եմ, որ մենք հիմա սենց տուպիկ վիճակում ենք հայտնվել գլխավորապես ցեղասպանության հետեւանքներով, որովհետեւները չթվարկեմ: Ու ես բնավ չեմ ասում, որ մենք ենք մեղավոր, որ մեզ ցեղասպանել են, էդ միտքը կատարյալ անհեթեթություն եմ համարում, սենց կոնտեքստում մեղավոր հնարավոր չի լինել: Ես չեմ ասում, որ մենք մեր կոտորողից կոսմիկ գիտակցություն պիտի սպասենք, ես կուզեի, որ մենք վերջին հերթին մեր կոտորողից որեւէ բան սպասենք ու հույս չդնենք նրա վրա, որ կոտորողի ներողությունը մեր վերքը կապաքինի ու մեր հարցերը չիստիմ-բլիստիմ կանի: Ու էդ ո՞նց մենք կարանք հասկանանք, թե ինչու են մեզ կոտորել, Քիս, էս ինչ զառանցանքներ ես ինձ վերագրում, իրոք զարմանում եմ, դու ո՞նց ես պատկերացնում, ցեղասպանությունը էդ ի՞նչ լուրջ նախադրյալներ կարա ունենա, որ ցեղասպանվածը ասի՝ արա հա էլի, սենցն էինք, դրա համար էլ կոտորեցին, արժանի էինք, տեղն էր մեզ՝ ուժս, ինչ ասեմ... Հա, ես բան չունեմ ասելու, ոճրագործից պետք ա պահանջել ոճիրն ընդունել, դա չափազանց կարեւոր ա նահատակների խոցված սերունդների ցասումը մի տեղ հունի մեջ տեղավորելու համար նախեւառաջ, չնայած անմոռուկներով ու վայնասուններով մեկա, հարցը չի կարող էապես լուծվել... բայց առաջնայնապես կամ զուգահեռ թշնամուց ինչ-որ ներողություն պահանջել, երբ վերքիդ արյունը չի չորանում, երբ ձեւ չես գտնում օդը թոքերիդ հասցնելու, երբ գիտակցում ես, որ էս պահին համազգայնորեն կենաց ու մահվան կռվի մեջ ես ու պիտի կենդանի մնաս, որտեւ զավակներ ունես, ստեղ բա ո՞նց չասեմ գլխավոր պահանջը մեզանից ա, Քիս: Մենք պիտի վերապրենք էս աղետը, ո՞նց ասեմ, պիտի բառը ասելը հեշտ ա, դա հնարավոր չի պատկերացնել, հասկանում ե՞ս, էդ պիտի-ն ինչքան ինտենսիվացված պիտի լինի հիմա մեր մեջ, որ մենք ապրելու կամքը վերագտնենք: Իմ հարեւան ֆրանսահայ Մաքս Սիվասլյանը մի օր մի բան ասեց, ու կարծես դանակ պտտվեց սրտիս մեջ, էնքան մեծ ցավ էր դա ինձ համար: Մաքսը պատմում էր, որ չէր կարող Ֆրանսիայում ապրել, որովհետեւ ինքը հայ ա, եկավ 20 տարի Հայաստանում ապրեց ու էլի չի կարողանում ստեղ էլ ապրել, իրեն օտար ա զգում համ ստեղ համ էնդեղ, տեղը չի գտնում, օդից, կամ ես կասեի ցեղասպանության պարանից կախված ա ու շնչահեղձ ա լինում էդ մարդը՝ այ դա յա վերապրածը: Ու Մաքսը ասեց՝ ես հիվանդ մարդ եմ ու իմ հիվանդությունը կոչվում ա հայ լինել...Հուսով եմ, էս գիշերվա հազարի երկրորդ անգամ գրած անկապ կարծիքս էս անգամ ճիշտ կհասկանաս, Քիս ջան: Լավ եղի

Christina said...

Քիս, մի հատ երկար քոմենտ գրեցի, բայց տեղ չհասավ, հիմա էլի փորձեմ պատասխանել: Զարմացա, որ ինձ անոնիմի տեղ ես դրել, տեքստը կարդալուց սկզբում տեղ չբերեցի, որ իմ գրածն ես ցիտում:

Ան ջան, պատկերացրու էս անգամ ինձ համար միտքն ավելի էական էր, քան գրողը:-) Հարցը բացարձակ նրանում չէր, թե ով ա ասում: Անոնիմ-նոնիմ հարց չկար ընհանրապես: Ուղղակի ՖԲ էդքան էլ չեմ սիրում նման քննարկումների համար: Էս էլ շատ չեմ սիրում, բայց դե:
Ես չգիտեմ՝ ալֆան եմ, օմեգան եմ, եսաամենինչն եմ, թե ինչն եմ, զարմանալի ա, որ ինձ նման ձեւ ես ընկալում, ամեն դեպքում գրեթե համոզված եմ, որ դու ինձ սխալ ես հասկացել, կամ էլ ես եմ սխալ ձեւակերպել:
Նորից, ալֆա-օմեգան վերաբերում ա ոչ թե քեզ, այլ բոլոր այն մարդկանց, ովքեր կարծում են, թե իրենք պատասխանատու են էն ամեն ինչի համար, ինչ կատարվում ա իրենց հետ:
Կարող ա սխալ եմ հասկացել: Բացարձակ չեմ վիճարկում, որովհետև նկատել եմ, որ միշտ չի, որ հասկանում են հենց էն ինչ դիմացինս ասում ա, կամ էլ մտադրվում էր ասել, բայց ստացվում ա այլ կերպ:

Ես գլխավոր ու ոչ թե զուգահեռ պահանջ եմ ներկայացնում ինքներս մեզ, որովհետեւ համոզված եմ, որ մենք դեռ խուսափում ենք մեր մեջ բավական ուժ գտնել ու նայել մեր հետ կատարված սարսափելի փորձանքի աչքերին ու հաշվի նստել կատարվածի հետ:
Դե մի քիչ ավելի շատ բացատրի, որ հասկանամ էն, ինչ ԴՈՒ ինկատի ունես, ոչ թե՝ ես: Ո՞նց պետք ա նայենք, ո՞նց պետք ա հաշվի նստենք կատարվածի հետ: Սա ի՞նչ ա նշանակում գործնականում: Ի՞նչ պետք ա անեմ, օրինակ, ես:

Ես դա ոչ թե բռնաբարություն եմ համարում, այլ գլխատում, մեզ կիսով չափ ոչնչացրել են ու տենց աղետալի վերքից հետո մենք պիտի ուժ, ձեւ, կարողություն, չգիտեմ, խելագարություն ու կամք պիտի ունենանք, որ կենդանի մնանք:
Միլիոն հատ համաձայն՝ կենդանի մնալու առումով:

Christina said...

Հա, ես լուրջ մտածում եմ, որ մենք հիմա սենց տուպիկ վիճակում ենք հայտնվել գլխավորապես ցեղասպանության հետեւանքներով, որովհետեւները չթվարկեմ:
Գլխավորապեսը հաստատ չգիտեմ, Ան ջան: Կարող ա հա, կարող ա չէ: Մենք շատ երկար ենք ապրել, որ հիմա հասկանանք գլխավորապես մեր պատմությունից ինչն ա ազդել մեր ներկա տեսակի էսպիսին լինելու վրա: Ես քո նման համոզված չեմ: Տուպիկն էլ... ինձ թվում ա մարդիկ, ոչ միայն հայերը, հա էլ տուպիկում են, եթե էդպես են մտածում:

Ու ես բնավ չեմ ասում, որ մենք ենք մեղավոր, որ մեզ ցեղասպանել են, էդ միտքը կատարյալ անհեթեթություն եմ համարում, սենց կոնտեքստում մեղավոր հնարավոր չի լինել:
Էդ լավ ա:-) Ինձ համար գոնե:-)

Ես չեմ ասում, որ մենք մեր կոտորողից կոսմիկ գիտակցություն պիտի սպասենք, ես կուզեի, որ մենք վերջին հերթին մեր կոտորողից որեւէ բան սպասենք ու հույս չդնենք նրա վրա, որ կոտորողի ներողությունը մեր վերքը կապաքինի ու մեր հարցերը չիստիմ-բլիստիմ կանի:
Էս էստեղ պրոբլեմ ունեմ. ես կոտորողից սպասելիք ունեմ: Դու` չէ: Կարող ա ես շատ ճղճիմ ու մանրոգի եմ, բայց ես սպասում եմ, որ ինքը ինձ կասի կներես: Հույսն էստեղ անտեղի կատեգորիա ա, հույսի մասին չեմ էլ խոսում: Բայց մի անգամ էլ կրկնեմ. սպասելիք ես ունեմ: Երևի էն շատ քիչ հայերից եմ, որի նախնիները չեն տուժել էս ամեն ինչից: Բայց ես սպասելիք ունեմ: Ինչին ուրիշ ու երկար հարց ա:

Christina said...

Ու էդ ո՞նց մենք կարանք հասկանանք, թե ինչու են մեզ կոտորել, Քիս, էս ինչ զառանցանքներ ես ինձ վերագրում, իրոք զարմանում եմ, դու ո՞նց ես պատկերացնում, ցեղասպանությունը էդ ի՞նչ լուրջ նախադրյալներ կարա ունենա, որ ցեղասպանվածը ասի՝ արա հա էլի, սենցն էինք, դրա համար էլ կոտորեցին, արժանի էինք, տեղն էր մեզ՝ ուժս, ինչ ասեմ...
Սխալ եմ հասկացել ուրեմն, ու շատ ուրախ եմ դրա համար:

Հա, ես բան չունեմ ասելու, ոճրագործից պետք ա պահանջել ոճիրն ընդունել, դա չափազանց կարեւոր ա նահատակների խոցված սերունդների ցասումը մի տեղ հունի մեջ տեղավորելու համար նախեւառաջ, չնայած անմոռուկներով ու վայնասուններով մեկա, հարցը չի կարող էապես լուծվել... բայց առաջնայնապես կամ զուգահեռ թշնամուց ինչ-որ ներողություն պահանջել, երբ վերքիդ արյունը չի չորանում, երբ ձեւ չես գտնում օդը թոքերիդ հասցնելու, երբ գիտակցում ես, որ էս պահին համազգայնորեն կենաց ու մահվան կռվի մեջ ես ու պիտի կենդանի մնաս, որտեւ զավակներ ունես, ստեղ բա ո՞նց չասեմ գլխավոր պահանջը մեզանից ա, Քիս:
Ան ջան, էստեղ լիքը բաներ ինձ համար խառնված են իրար, որպեսզի կարողանամ ինչ-որ բան ասել: Տարբեր հարթություններ, էս կյանքը տենց ա, մարդիկ ինչ-որ զիբիլ հարթություններ են հնարել ու մեկից-մյուսն անցնելով, մեկի մշակույթով ու գործիքներով մյուսում չես կարող գործել: Ես դեռ չեմ տեսել նման հաջողված փորձ: Ուզում եմ ասել վերքը, չչորացած արյունը ուրիշ բան են, քաղաքականությունն ուրիշ ա, ու էս երկրորդում անմոռուկը տեղ ունի: Չգիտեմ, Նորայրի մոտ կարդացել ես քելեխի մասին, բայց եթե ես իր հետ միգուցե և 100 տոկոսով համաձայն եմ մարդու, մեկ մարդու հարթությունում, շատերի, սոցիումի մակարդակում քելեխ ա պետք... ու ինչքան սիրուն, որ ինքը սոցիումից նորից անցնի մարդուն, էնքան լավ.... Էլի, չեմ քննարկում, որովհետև խառն ա, բայց ինձ համար պահանջը զուգահեռ ա, քանի որ լավ չեմ հասկանում քո ասածը, ինչպես ասեցի վերևում: Կարող ա զավակ չունեմ, դրանից ա:-)

Մենք պիտի վերապրենք էս աղետը, ո՞նց ասեմ, պիտի բառը ասելը հեշտ ա, դա հնարավոր չի պատկերացնել, հասկանում ե՞ս, էդ պիտի-ն ինչքան ինտենսիվացված պիտի լինի հիմա մեր մեջ, որ մենք ապրելու կամքը վերագտնենք: Իմ հարեւան ֆրանսահայ Մաքս Սիվասլյանը մի օր մի բան ասեց, ու կարծես դանակ պտտվեց սրտիս մեջ, էնքան մեծ ցավ էր դա ինձ համար: Մաքսը պատմում էր, որ չէր կարող Ֆրանսիայում ապրել, որովհետեւ ինքը հայ ա, եկավ 20 տարի Հայաստանում ապրեց ու էլի չի կարողանում ստեղ էլ ապրել, իրեն օտար ա զգում համ ստեղ համ էնդեղ, տեղը չի գտնում, օդից, կամ ես կասեի ցեղասպանության պարանից կախված ա ու շնչահեղձ ա լինում էդ մարդը՝ այ դա յա վերապրածը: Ու Մաքսը ասեց՝ ես հիվանդ մարդ եմ ու իմ հիվանդությունը կոչվում ա հայ լինել...Հուսով եմ, էս գիշերվա հազարի երկրորդ անգամ գրած անկապ կարծիքս էս անգամ ճիշտ կհասկանաս, Քիս ջան: Լավ եղի
Ան ջան, եթե նույն անալոգիայով գնանք, ես էլ եմ հիվանդ ու դա կոչվում ա մարդ լինել: Ես վաղուց իմ տեղը չեմ գտնում ոչ մի տեղ ու դա կապ չունի ազգության հետ: Ամեն մի մտածող մարդ չի կարող տեղ գտնել, գրեթե անհնար ա, որովհետև հարցերը մտրակների նման հետևիդ հա խփում ու պատեպատ են տալիս: Մեկի համար էդ մտրակը ազգությունն ա, մյուսի համար եսիմ ինչն ա. նայած քո անհատի պատմության շենքն ինչ աղյուսներով ա շարվել:

Լավ ա, որ գրեցիր:-) Որոշ բաներ չեմ հասկանում դեռ, նենց որ ճիշտ ու սխալի հարց չկա: Որոշ բաներ ասեցիր ու լավ ա, որ արդեն անհատապես, դու Անահիտդ էդպես ես մտածում, բայց ուզում էի մի անգամ էլ ասել, որ էս գրել էի, որովհետև վերջերս միտքը, թե պետք ա մեր մեջ գտնել, թե ինչու մեզ կոտորեցին, դուրս չի գալիս, մեղմ ասած... ու լավ, ուղղակի հրաշալի ա, որ դա քո ասածը չէր:

Anonymous said...

Քիս, քո նման հատված-հատված պատասխանեմ, մի ձեւ ուզում եմ...

/Ան ջան, պատկերացրու էս անգամ ինձ համար միտքն ավելի էական էր, քան գրողը:-) Հարցը բացարձակ նրանում չէր, թե ով ա ասում: Անոնիմ-նոնիմ հարց չկար ընհանրապես: Ուղղակի ՖԲ էդքան էլ չեմ սիրում նման քննարկումների համար: Էս էլ շատ չեմ սիրում, բայց դե:/

Էս չմեկնաբանեմ, որտեւ ինձ համար մեծ անակնկալ էր ու ես մեկ ա չհասկացա, ինչի հենց իմ ասածը հանդիսացավ տենց ընդհանրացման հիմք...

/Դե մի քիչ ավելի շատ բացատրի, որ հասկանամ էն, ինչ ԴՈՒ ինկատի ունես, ոչ թե՝ ես: Ո՞նց պետք ա նայենք, ո՞նց պետք ա հաշվի նստենք կատարվածի հետ: Սա ի՞նչ ա նշանակում գործնականում: Ի՞նչ պետք ա անեմ, օրինակ, ես:/:

Ոչ ես, ոչ դու, երկրի կամ ազգի հարցեր լուծող իրավասություններ չունենք, Քիս ջան, անհատական մակարդակով մենք մենակ կարանք անենք էն, ինչ ուզում ենք անենք՝ ելնելով մեր երկրի ու մեր ազգի նկատմամբ սիրուց ու հոգատարությունից: Էս կոնտեքստում գործնական ու աջենդային ծրագիր հնարավոր չի կիրառել, Քիս, ամեն մեկը, ում համար իր ազգային պատկանելությունը կարեւոր ա, կամ իր էության նշանավոր մաս ա կազմում, ուղղակի պետք ա իր գործն անի, իր կյանքն ապրի արժանապատվորեն եւ իր կամքի սահմաններում ծառայեցնի իր երկրի շենացմանը, միայն թե էս կամ նման ծանր թեմաները չպետք ա մանրացնի ու դարձնի դախլի ապրանք կամ բերանի ծամոն: Մեզ արժանապատվություն զգալ ու պահելն ա պետք, իսկ թե կոնկրետ ով ինչ անի՝ ինքը թող որոշի, քանի որ էս պահին մեր պետությունը չի մտահոգվում էդ հարցով, ամեն մարդ ինքը պիտի իր չափով քայլեր անի: Ես չեմ սիրում էս թեմայով խոսել, ինձ համար դժվար բան ա, ոչ միայն հայերի ցեղասպանության, այլ ընդհանրապես մարդու մեջի սպանելու մոլուցքի մասին խոսելը, ես շատ վատ եմ հասկանում ու ընկալում էս մարդկային տվյալը: Ես մենակ կարող եմ կարկամել՝ ասենք, անցյալ տարվա Օդեսսայի դեպքերից հետո ի՞նչ, ո՞նց կարելի ա մեկնաբանել, ու ի՞նչ գործնական քայլեր կարելի ա կիրառել, չգիտեմ: Կոնկրետ դու էլ կոնրետ կիմանաս ինչ անել, Քիս, ինձ թվում ա՝ շատ լավ էլ անում ես, քո նման մի քանի հազար մարդ ունենայինք՝ լիքքը բան կանեինք: Կոնկրետ ես ամեն ինչով, ինչով որ կարող եմ՝ իմ լուման կներդնեմ իմ ու իմ երկրի մարդկանց հանդեպ ավելի հոգատար լինելու, իմ ու իրանց բարի կամքը շահելու հարցում, կաշխատեմ մինչեւ վերջին հավեսիս նշույլը անտարբեր չմնալ իմ կողքին ապրող մարդկանց նկատմամբ, ու սենց լիքքը վերացական բաներ, որոնք անդուլ ցանկությունից երբեմն ֆսյոժե վերածվում են իրականության ու եսիմ, կարող ա եւ պիտանի լինեն: Ես հավատում եմ, որ հրեշավոր տառապանք տեսած բայց այնուամենայնիվ չսպանված ժողովուրդը ուրիշ ելք չունի քան ուժեղանալը, ոնց Նիցշեն ա ասում, մենակ թե մեզ շատ ա պետք ապրել ու չփախչել ինքներս մեզանից:

Anonymous said...

/Գլխավորապեսը հաստատ չգիտեմ, Ան ջան: Կարող ա հա, կարող ա չէ: Մենք շատ երկար ենք ապրել, որ հիմա հասկանանք գլխավորապես մեր պատմությունից ինչն ա ազդել մեր ներկա տեսակի էսպիսին լինելու վրա: Ես քո նման համոզված չեմ: Տուպիկն էլ... ինձ թվում ա մարդիկ, ոչ միայն հայերը, հա էլ տուպիկում են, եթե էդպես են մտածում:/
Հա, չես կարա ասես գլխավորապեսը որն ա, ինչով ասես չենք անցել ու ամեն մի ժողովուրդ էլ իրան գետնի մեջ ճզմող պատմության բութը ունի: Ուղղակի կան կուլմինացիոն պահեր, որոնք էլ դառնում են տրամպլինի ելակետ կամ վերջնակետ, իսկ ազգի ոչնչացման ծրագիրը ես կատեգորիկ վերջնակետ եմ համարում՝ իրենից ուղղակիորեն բխող հետեւանքներով:
/Էս էստեղ պրոբլեմ ունեմ. ես կոտորողից սպասելիք ունեմ: Դու` չէ: Կարող ա ես շատ ճղճիմ ու մանրոգի եմ, բայց ես սպասում եմ, որ ինքը ինձ կասի կներես: Հույսն էստեղ անտեղի կատեգորիա ա, հույսի մասին չեմ էլ խոսում: Բայց մի անգամ էլ կրկնեմ. սպասելիք ես ունեմ: Երևի էն շատ քիչ հայերից եմ, որի նախնիները չեն տուժել էս ամեն ինչից: Բայց ես սպասելիք ունեմ: Ինչին ուրիշ ու երկար հարց ա: /
Քիս, ի՞նչ ես կարծում, եթե ինքը քեզ ասի կներես, դու դրանից ինչ-որ բան կշահե՞ս: Դու քեզ վերջապես լավ կզգաս ու կասես՝ ֆսյո՞, անցած լինի՞: Ախր չէ, դու էդ մարդը չես, Քիս, դու հաստատ էդքան թույլ չես, որ ներողությունից կառչես ու ֆիքսվես դրա վրա: Ախր էդ ներողություն խնդրելը էդքան մեր խնդիրը չի, ինչքան իրանց, իրանց աղետն էլ պակասը ահավոր չի ու նույնիսկ երեւի ավելին ա, մարդասպանի խարանը էդքան էլ հեշտ բեռ չի իր սերունդների համար: Էս պահին, հաշվի առնելով թուրքիայում տիրող գերակշիռ տրամադրությունը հայերի նկատմամբ ես չեմ հավատում, որ իր ատելությունը հայի նկատմամբ սպառվել ա ու հային ոչնչացնելու ախորժակը փակվել ա: Ինքը ինձ համար դեռ մնում ա պոտենցիալ ցեղասպան ու ես նաեւ հնարավոր եմ համարում, որ ներողություն խնդրելուց հետո ինքը ավելի ազդեցիկ ու աննկատ գործիքներ կկիրառի մեզ ոչնչացնելու համար, հաշվի առնելով տեխնոլոգիաների դարի առավելությունները: Համենայնդեպս, արժե, որ մենք դա էլ ենթադրենք ու նկատի ունենանք: Եթե մեկը քեզ էնքան ա ատում, որ մենակ բնաջնջելով ա տեսնում քեզ տեսադաշտից հանելու խնդիրը, ու դա իր մոտ չի ստացվում ու ստիպողաբար ներողություն ա խնդրում՝ ի՞նչ ես կարծում, ինքը դրանից կդադարի՞ քեզ ատել ու երազել ոչնչացնել: Էն, որ ռիսկ չի անի, գլոբալ հանրությունից կվախենա եւ նման հեքիաթներ՝ ես հիմա դրան չեմ հավատում, ցեղասպանությունը մոդա յա ընկել ու չի պակասում անտերը: Էլի եմ կրկնում, միակ ներողության կամ ընդունման իմաստը ես տեսնում եմ մեր սփյուռքահայության ցասումը հանդարտեցնելու ու միտքը ավելի կառուցողական հունի մեջ ուղղորդելու մեջ: Ու դա արժե անել առանց վայնասունի ու մանկամտության:

Anonymous said...

/Ան ջան, էստեղ լիքը բաներ ինձ համար խառնված են իրար, որպեսզի կարողանամ ինչ-որ բան ասել: Տարբեր հարթություններ, էս կյանքը տենց ա, մարդիկ ինչ-որ զիբիլ հարթություններ են հնարել ու մեկից-մյուսն անցնելով, մեկի մշակույթով ու գործիքներով մյուսում չես կարող գործել: Ես դեռ չեմ տեսել նման հաջողված փորձ: Ուզում եմ ասել վերքը, չչորացած արյունը ուրիշ բան են, քաղաքականությունն ուրիշ ա, ու էս երկրորդում անմոռուկը տեղ ունի: Չգիտեմ, Նորայրի մոտ կարդացել ես քելեխի մասին, բայց եթե ես իր հետ միգուցե և 100 տոկոսով համաձայն եմ մարդու, մեկ մարդու հարթությունում, շատերի, սոցիումի մակարդակում քելեխ ա պետք... ու ինչքան սիրուն, որ ինքը սոցիումից նորից անցնի մարդուն, էնքան լավ.... Էլի, չեմ քննարկում, որովհետև խառն ա, բայց ինձ համար պահանջը զուգահեռ ա, քանի որ լավ չեմ հասկանում քո ասածը, ինչպես ասեցի վերևում: Կարող ա զավակ չունեմ, դրանից ա:-) /
Քիս, ինքդ էիր տեքստում գրել, որ էս դիսկուրսը քաղաքական դաշտում չի: Լավ, գցենք թե հա, անմոռուկը տեղ ունի, ես խորհրդանիշին դեմ չեմ՝ ինչքան էլ եղածի դիզայնը ինձ չդզի: Բայց էն, ինչ ես տեսա շուրջս կատարվելիս, ինձ ապշեցրեց ու ես երեւի առաջին անգամ գիտակցեցի, թե ինչքան անմեղսունակ ու զազրելի ենք մենք հավաքական առումով: Ողբերգությունը դարձնել բիզնեսի, շահարկման առարկա իմաստ ունի մենակ էն ժամանակ, երբ էդ ողբերգությունը սպառված ա, էլ չեմ ասում էն բազմաթիվ դեպքերը, երբ էդ օրերի մասին մարդիկ ասում էին՝ դե տոներից հետո կմտածենք, կգանք ձեր ջուրը կսարքենք, կխոսենք սրա-նրա մասին, էս ինչ գործը կանենք: Էդ անտեր անմոռուկը դառավ մեր չբավարարված կոմպլեքսների ու թերահասության գրոտեսկային հագուրդի միջոց՝ հիշում եմ եւ պահանջում, յեխք, էս սլոգանի մասին չեմ էլ ուզում խոսել, ձեռառնոցի ա լրիվ:
/Ան ջան, եթե նույն անալոգիայով գնանք, ես էլ եմ հիվանդ ու դա կոչվում ա մարդ լինել: Ես վաղուց իմ տեղը չեմ գտնում ոչ մի տեղ ու դա կապ չունի ազգության հետ: Ամեն մի մտածող մարդ չի կարող տեղ գտնել, գրեթե անհնար ա, որովհետև հարցերը մտրակների նման հետևիդ հա խփում ու պատեպատ են տալիս: Մեկի համար էդ մտրակը ազգությունն ա, մյուսի համար եսիմ ինչն ա. նայած քո անհատի պատմության շենքն ինչ աղյուսներով ա շարվել: /

Հա, Քիս, դժվար ա մարդ լինել, առավելեւս մտածող մարդ լինել ու չզգալ դրա հիվանդությունը, համաձայն եմ: Բայց Մաքսի ասածը ուրիշ ա, իր հայ լինելը նշանակում ա հենց ցեղասպանված լինելը ու դրանից հետո մնալ ապրելը: Դու պատկերացնում ե՞ս, քանի մարդ ա մեր ազգից տենց կյանք ապրել: Դա անհամեմատելի ա մարդ լինելու փիլիսոփայական տվայտանքների հետ, դա ընտրություն չառաջարկող վիճակ ա՝ դե ապրի, թե կարաս, դա կասեցման ոչ ենթակա դատավճիռ ա...Հա, իհարկե ու փառք աստծո, լիքքը մարդիկ կան, որ իրենց արժանապատվությամբ ու կենսունակությամբ հաղթահարել են իրենց պապերի անցյալը, ես Մաքսի օրինակը բերեցի զուտ որ պատկերեմ, թե ցեղասպանության հետեւանքը ինչ ընդհանուր զգացողություն ա թողել վերապրածների կյանքում:
Էսօր ամբողջ օրը գլուխս սրանով էր զբաղված: Ու հենց նոր պատահաբար ֆեյսբուքիս էջում տեսա ու կարդացի մի հոդված, որը շատ ավելի լավ ա փորձում վերլուծել էս թեման ու մեծ մասի հետ ես չեմ կարող չհամաձայնվել: Շնորհակալ եմ հեղինակին, որ վերլուծում ա քաղաքական վերնախավի աններելի պահվացքը, բայց ցեղասպանությունը չի համարում ազգի սխալ պահվացքի ըստ արժանվույն հետեւանք: Անպայման կարդա, Քիս ջան: Թու, էլի ժամը երեքն ա գիշերվա...
http://theanalyticon.com/?p=6279

Christina said...

Ան ջան, ներող, ուշ եմ արձագանքում, ես երբեք քո ստամինան չեմ ունեցել, գիտես:-))))

Ապրես շատ, որ գրեցիր:

Ինքս կարդում ու տեսնում եմ, որ շատ էլ հետևողական չեմ եղել իմ մեկնաբանություններում: Օրինակ՝ պահանջի մասը: Անհատական՝ համաձայն: Բայց երբ ասում ենք «մենք», այ չգիտեմ... Ախր մենքը միանգամից փոխվում ա, երբ շատ եսեր դառնում են մենք: Էն հանրահայտ «մասերի ամբողջությունը դեռ ամբողջութուն» չի, լրիվ սրա մասին ա:

Վառ օրինակն էլ մեր բասկետբոլի մենքը: Թվում ա բոլորը բոլոին ես-ով գիտեն, բայց արի ու տես, որ մենքը կոնկրետ բասկետբոլի կոնտեքստում ուրիշ որակներ ա դրևորում, որը առանձին եսերի որակների հանրագումար չի....

Ուզում եմ ասել, քո միտքը, թե մենք մեզանից պետք ա պահանջնեք, հլա զուգահեռաբար, թե գլխավորապես դրեցի մի կողմ, էլի ինձ համար մնում ա անպատասխան: Բայց կարելի ա մտածել...

Սպասելիքի առումով. գիտե՞ս, որ կարդացի իմ գրածը, մի պահ փայլատակեց, որ ես երևի մնացել եմ ռոմանտիկ:-) Հա, ես սպասելիք ունեմ, որովհետև իրենց ներողությունը թույլ ա տալիս ինձ հավատալ մարդու փոփոխության հնարավորությանը:-)))))))))) Ինքս էլ չեմ հավատում գրածիս, բայց երևի սպասելիքիս հիմքում էդ ա. հավատը մարդու մարդկայնության հանդեպ... Անցած լինելու հարց էստեղ չկա, բայց հաստատ ինձ լավ կզգամ, եթե մարդասպանը մարդ դառնա, ու ինձ հայտնի միակ ձևը ներողությունն ա: Եթե էլի կա, ասա: Ֆիքսվելու հարց էլ չկա բացարձակ: Ակնկալիքը ոչ մի կերպ չի կապում ձեռքերս կամ դառնում միակ շարժիչ ուժը:

Իսկ հարևանի օրինակն ընդհանրապես չեմ քննարկում, որովհետև ես չեմ ճանաչում էդ մարդուն, ոչ մի բան չեմ կարող ասել: Թեև միիի քիչ կասկածում եմ, որ ՄԻԱՅՆ ցեղասպանված լինելն ա բարդացնում իր պատկանելիության խնդիրը...