Monday, January 12, 2015

Արամազդի հարցի մասին:-)

Քանի որ խոսք գնաց բլոգներից, բլոգում էլ պատասխանեմ, քանի որ ես ՖԲ հիմնականում չսիրեցի:-) Ու պատճառն էլ հիմար ու հասարակ՝ որոշակիորեն պարտադրված «անմիջապեսությունն» ու ինտերակտիվությունն իմ բանը չեն:-) 
Երբ կարդացի հոդվածը՝ հիշեցի ինձ մի 15 տարի առաջ, երբ ոգևորված դասավանդում էի ու սովորում դասավանդելու մասին: Հավատ կա էս հոդվածում, պրպտելու, գտնելու պատրաստակամություն, որն էսօրվա օրով հրաշք ա: 


Բայց ես ոնց որ թե առանց «բայց»-երի չեմ կարողանում:-) Երևի թե ամենաէական բանն ինձ համար հոդվածի առարկա մեթոդաբանության տեղն ա հանրակրթական հաստատությունում: Ինչ ի նկատի ունեմ: Եթե ճիշտ եմ հասկացել, ու սա շատ կարևոր «եթե» ա, խոսքը բլոգավարության մասին ա հանրակրթական դպրոցում, չէ՞: Եթե այո, ապա ես չէի ցանկանա, որ այն փոխարինի բազմաթիվ այլ մեթոդների, դառնա «միակն ու անկրկնելին»:-) Եթե չի, ուրեմն շատ լավ՝ ամեն ինչ լավ ա:-) 

Մի երկու բան էլ, որ հոդվածը կարդալուց հետո անընդհատ մտմտում եմ: Էն փոքր ժամանակ որ ասում էին՝ «Այծիկներն եկե՞լ են», այ էդպիսի մի երկու այծիկ հանգիստ չեն տալիս իրենց պոզերով:-)

1. Ոսկյա կանոնը. ամեն ինչ չափավոր: Բլոգը, սոցիալական մեդիան միջոցն են: Մեր ժամանակներում նպատակ ու միջոց էնպես են խառնվել իրար, որ սահմանը երբեմն աննկատելիորեն հատում ենք ու չենք գիտակցում կամ գիտակցում ենք, երբ արդեն գրեթե անհնարին ա լինում ինչ-որ կերպ միջամտել: Ասածս ինչ ա. թույլ չտանք, որ սկզբունքը՝ ՏՀՏ-ն կիրառել կրթվելու համար, հանկարծ դառնա նպատակ: Բլոգավարությունը չդառնա միակ կրթական մեթոդաբանությունը, որը կիրառում ենք հանրակրթական դպրոցում, որտեղ սովորում են լիքը տարբեր երեխեք: 

2. Ես բլոգ սիրում եմ: Ես ինքս շատ բան սովորել եմ, երբ գրել ու կարդացել եմ էս միջավայրում: Բայց մի կարևոր պահ կա. փոխհարաբերությունը տեքստի հետ: Ու սա հաճախ չենք գիտակցում: Մենք մի տեսակ սահուն շրջանցում ենք մարդ-տեքստ փոխհարաբերությունները ու շեշտում մարդ-մարդ ինտերակցիան էս միջավայրում: Բայց էս միջավայրում տեքստը մի տեսակ իր ուրույն intelligence ա ձեռք բերում, ու դրա հետ պետք ա հաշվի նստել: Գործնականում սա ինչպե՞ս ա դրսևորվում. երբ դու խոսում ես մարդու հետ, կարող ես բավականին բաց լինել ու քո բանավոր խոսքը հղկել, ճշտել, կասկածի տակ դնել, որովհետև խոսքը դեռևս հնչունային, այսինքն՝ շատ ավելի աբստրակտ վիճակում ա, քան վիզուալ՝ տառի վերածված խոսքը: Բլոգի տեքստը շատ ավելի քիչ ճկուն ա էս առումով: Որպես գրող դու էնքան բան էս ներդնում, էնպես ես «նյութականացնում» միտքդ, որ դժվար ես բացվում ուրիշ նման «նյութի»՝ տեքստի համար: Սա, ինձ թվում ա, պետք ա գիտակցել ու սրա հետ աշխատել: 

3. Ինտերակտիվությունը վիրտուալ միջավայրում ընդհանրապես ինձ համար խնդիր ա: Օրինակ՝ «ինտերակտիվը» ի՞նչ ա: Ես գնալով սկսում եմ վախենալ էս ինտերակտիվությունից, որովհետև դա «ակտիվության agent»-ներին աննկատելիորեն զրկում ա մենակ մնալու ու խորհելու, հայելու կարողությունից: «Ես-ես հարաբերություններից», կարծեմ Սվասյանն էր, չէ՞, սենց ասում: Որպեսզի մարդը «ուրիշի հետ գործելու»՝ interaction-ի մեջ մտնի, իրար ասեն, իրար հետ ստեղծեն, մարդը պետք ա իմանա, թե ինչ ասելիք/անելիք ունի: Ամեն ասելիք չի, որ պետք ա նյութականացվի, իսկ վիրտուալ միջավայրը շատ նյութական ա: 
Բլոգը, սոցիալական մեդիան իրենց սինխրոնությամբ աննկատելիորեն մարդուն զրկում են մենակ մնալուց ու ԻՐ մտքերը ձևավորելուց: Ոնց որ մարդում մի չափում՝ ժամանակը, խլի:-) Հիմա, ամեն ինչ  հիմա: Carpe diem-ը հրաշք բան ա, բայց երբ իմաստավորված ա նախորդ ու եկող diem-երով:-)))
Մարդը պետք ա ճանապարհ անցնի, մտածի, հարց տա, պատասխան փնտրի, կասկածի ու նոր մտնի ուրիշի հետ «ակցիայի» մեջ: Կամ չմտնի: Բլոգը,սոցիալական մեդիան մարդուն չեն ներում, եթե նա տեքստային գոյ չի: Սա ինձ վախեցնում ա, ու դրա համար ես բլոգոլորտին, որպես դոմինանտ կրթական միջավայրի միանշանակ չեմ վերաբերվում: 

4. Որպեսզի ինքը դառնա իսկապես արդյունավետ կրթական միջավայր, լիքը նախապայմաններ են պետք, ու դրանց քննարկումն էական ա: Ազատ կամքը, չպարտադրելը շատ լավ են, բայց բավարար չեն: Էական խնդիր ա, թե ինչպես պետք ա մարդը հասնի էդ ազատ կամքը դրսևորելուն:
Ելքը իմ խորին համոզմամբ մեկն է՝ պարզապես ինչ-որ բան պահանջելուց առաջ սովորողին ընտրության հնարավորություն պետք է տալ, որպեսզի ինքը սեփական կամքով որոշի իր անելիքը:
Համաաձայն եմ: Այո: Բայց պետք ա էնպես նախապատրաստել սովորողին, որ ինքը ԿԱՐՈՂԱՆԱ ընտրություն անել: Սա աշխարհի ամենաբարդ ունակություն ա: Մարդն ի սկզբանե բովանդակալից, լիքը, ինքնագնահատող ու ինքնաքննադատ, մտածող ընտրող չի (կամ էլ ի սկզբանե՝ ա, հետո փչանում ա:-)): Մինչև էդպիսին դառնալը կամ դարձնելը ի՞նչ պետք ա անել: Այ էս հարցի պատասխանը բաց ա մնում: Չպարտադրել, չմիջամտել, գյուրջիևյան սկզբունքներ: Հրաշալի: Բայց գործնականում էդքան հե՞շտ ա օրինակ՝ ճիշտն ու սուտը սահմանել: Որ պահին որպես ուսուցիչ ասում ես, «Այ ճիշտը սա ա», ու աշակերտը մինչև քո մոտ գալը ուրիշ ճիշտ ա ունեցել, արդյո՞ք դու չես միջամտում: Արդյո՞ք չպետք ա միջամտես: Ուզում եմ ասել, դժվար ա:-) Ո՞վ ա սահմանում ճիշտը...Սահմանելուց հետո դրանում ուրիշներին համոզելը միջամտել ու պարտադրել չի՞՞՞՞՞: Չգիտեմ:-) 

Հետո ուսուցիչը նման միջավայրում կարևորագույն նախապայման ա... ուսուցիչը Գյուրջիև ու Շթայներ պետք ա լինի: Առնվազն։-))))))))))))))) Երբ ես մտածում եմ էսօրվա, ժամանակակից գիտելիքի մասին, ես դրա առանցքը տեսնում եմ կապերի մեջ՝ ֆիզիկա, քիմիա, մաթեմատիկա, սոցոլոգիա, բլա, բլա, էդ բոլորի միջև հնարավորինս շատ կապեր տեսնելու ունակությունը, էդ կապերը ես-ի ու դու-ի ճանաչման համար օգտագործելն էսօր ինձ համար գիտելիքի վերջն ա: Բլոգոլորտը թո՞ւյլ ա տալիս ստեղծել համայնք, որտեղ էս ունակությունը ձեռք ա բերվում ու կիրառվում: Եթե այո, լավ բան ա: Միգուցե ստացվի, չգիտեմ... Կարծես թե «Հետագա զարգացումներ» մասը հենց սրա մասին ա:-)
Ինքնակրթության միտքը հրաշք ա, բայց անկեղծորեն էլի. քանի՞սս ենք ինքնակրթվում....մեր շրջապատում քանի՞սն են ինքնակրթվել...Ինքնակրթվել չցանկացողների հետ ի՞նչ անել: Նույն գրականությունը բոլորը չի, որ իրենց ազատ կամքով կընտրեն, չէ՞: Հիմա ինչ անել էս մարդկանց հետ: Ազատ կամք.... Ես ինքս շատ եմ գոռգոռացել էս «ազատ կամքի» մասին, բայց քանի՞սս ենք կարողանում տնօրինել մեր ազատ կամքը: Ու տաքսոպլազմայի մասին իմանալուց հետո ինչքանո՞վ ա հավանական, որ մեր կամքն էդքան ազատ ա:-))))))))
Առանցքային եմ համարում  «Հեգելն ու մենք» հոդվածը: Հոդվածում,  ըստ Հեգելի մանկավարժական հայացքների, փորձ է արվել սովորողի ազատ կամքի ձևավորման գործուն ձևեր ուրվագծել (խոսքը ներքին ազատության մասին է): Հիմնական միջոցը՝ պարտադրանքի և միջամտության բացառում:
Շատ սիրուն ա: Հրաշք պոստուլատ ա: Բայց որպեսզի դա աշխատի, այո՝ «Բանն այն է, որը մարդն ի սկզբանե պատասխանատվություն է կրում իր արարքների ու իր ասածների համար»: Արդյո՞ք սովորողը սա ընդունում ա որպես հետևողական ճշմարտություն: Բացի այդ, պատասխանատվությունը շատ լայն կարելի է սահմանել ու նյութականացնել: Եթե ես հարգում եմ «ուսուցչին», ես պատասխանատու եմ իմ առջև նրան հարգելու համար, ուրեմն անել այն, ինչ  նա ասում է, պարտարդում է, ինձ համար նշանակում է պատասխանատու լինել ու պատրադրված սովորել:-) Ես էդպես եմ սովորել երկրաչափություն, առանց ընտրելու սովորել այն: Էդպես եմ սովորել երաժշտության տեսություն,առանց ընտրելու դա անել: Սովորել եմ: Պարտադրված: Ուղղակի հարգելով ուսուցչիս, բայց անկեղծորեն ոչ մի կերպ հետաքրքրված չլինելով էն բովանդակությամբ, ինչը սովորում էի: Հիմա դուք կասեք, դա սովորել չի: Ինչո՞ւ: Տարիներ հետո էդ պարտադրված գիտելիքն ինձ օգնել ա հասկանալ ինչ-ինչ բաներ ու շարունակել սովորել: 
Եղբայրս հրաշք մաթեմատիկական մտածողություն ունի: Դպրոցում մի պահ տանել չէր կարողանում մաթեմատիկան, մինչև որոշակի ժամանակ: Բայց սովորում էր: Պետք էր, պարտադրված էր, հետո մի պահ «ճըտ», ու ամեն ինչ տեղն ընկավ: Սկսեց սովորել իր ազատ կամքով, բայց նախկին գիտելիքը օգնեց, որ շատ ավելի արագ ու հեշտ ստացվի սովորելու գործընթացը: Ուզում եմ ասել, էդքան միանշանակ չի, որ պարտադրանքը միշտ և բոլոր իրավիճակներում խոչընդոտում ա սովորելուն: Երբեմն դա նման է մարզվելուն՝ մարզվում ես, որովհետև «պետք է», հետո, երբ դա արդեն սովորույթի նման  մի բան է դառնում, փոխվում է հենց բովանդակությունը՝ սկսում ես քոնը դարձնել էդ սովորույթը, վերաիմաստավորում ես: Երկսայր սուր ա սա, իհարկե, պետք ա զգույշ լինել: 
Ես առաջին անգամ չափաձո գրել եմ սովորել կարծեմ վեցերորդ դասարանում՝ պարտադրված: Ես հեչ էլ չէի ուզում «ոտանավոր գրել». բայց գրեցի, որովհետև ամբողջ դասարանը «ոտանավոր» էր գրում, իսկ ես գերազանցիկ մեռնելով՝ մի չափածո բան չունեի գրած:-)))))))) Ընկերներիս արածը պարտադրեց, որ գրեմ: Ախմախություն, իհարկե, բայց դա հետո դուռ բացեց դեպի լեզվի էդ հետաքրքրագույն դրսևորումը՝ պոեզիան: Ես հիմա էլ նախընտրում եմ արձակը, բայց էն ժամանակ եթե պարտադրանքը չլիներ (ընդունում եմ Internalization-ի պահ կա), ես երբեք ինձ համար չէի բացի էդ հիասքանչ դռները: 

Այն, ինչ ինքը իր ազատ կամքով չի ընտրել, ասել է թե՝ առանց իր համաձայնության ընտրել են այլոք (այս դեպքում՝ դասավանդողը) ու իր փոխարեն որոշել ուրիշները, ուրեմն և, իմ կարծիքով, լուրջ ու հետաքրքիր արդյունքներ չեն կարող գրանցվել: Շատ պարզ պատճառաբանությամբ՝  ինքը չի ընտրել, բնականաբար, պատասխանատվություն չի կրում այս կամ այն բանն անելու, ասելու կամ գրելու:
Էս մասին վերևում էլ ասեցի. պատասխանատվությունը շատ ավելի բազմաշերտ ա: 
Ստեղծելու մասին. Բավական է՝ ինչ-ինչ պայմանականություններ մտցվեն ու մեծապես սկսում է տուժել ստեղծական աշխատանքի որակը:
Այ, էլի չգիտեմ, թե իսկապես պե՞տք է պայմանականություններից էդպես միանգամից հրաժարվել: Պայմանականությունները պետք են, չմտցնենք էլ, դրանք հա կան:-), հակառակ դեպքում ստեղծել չկա կամ էլ մեր տեսակից շաաաաաաաաաաաատ քիչ թվով մարդու հասանելի կլինի ստեղծելը:-) Թարմ օրինակ՝ մի քանի օր առաջ եղբորս աղջիկը դաշնամուր էր նվագում: Երաժշտական դպրոցի իր դասերից մեկը, որը շատ սիրում ա: Նվագեց, ինչպես պետք էր, ինչպես իր ուսուցչուհին սովորեցրել էր: Հետո  սկսեց արագացնել, դանդաղեցնել, չափ փոխել, ֆորտե, պիանո, եսիմ ինչ անել: Ու էդպես մի կես ժամ: Ու դա ստեղծագործելու պրոցես ա. դա պայմանականությունը մերժել ա, քոնը ստեղծել ա: Ստեղծելը սահմաններ քանդելն ա, սահմանն էլ պայմանականություն ա, պետք չի դրանք մերժել, պետք ա ուղղակի թույլ տալ և հուշել, սովորեցնել, թե ինչպես կարելի է դրանք խախտել:-)
Իրենք միանգամայն ազատ են՝ ինչ կարդալ, ինչ գրել, երբ թողարկել: Իրենց հասանելիք աշխատանքը կարող են միանգամից թողարկել, կարող են՝ մաս-մաս:
«Իրենք միանգամայն ազատ են» - շատ լավ, հարց ունեմ. 9-րդ դասարանցին որոշում է կարդալ «Խեցգետնի արևադարձը»: Ինչպե՞ս արձագանքել, երբ միանգամայն ազատ են: Ու հարցը էստեղ սեքսը չի: Ուղղակի էդ տարիքում մարդը դեռ անծանոթ ա էդ երևույթի ողջ ներկապնակին, ու իր ընտրությունը բավականաչափ հինավորված չի կարող լինել, իսկ ասելիքն անկշիռ պազյորություն կլինի:-) Հըմ, միգուցե հետաքրքիր, ո՞վ գիտի...

«կեղծ նոտայով (բստրած-մոգոնած) գրերը որպես կատարված աշխատանք ընդունվում են, բայց չեն կարող թողարկվել mskh-ում»

Էլի հարց ունեմ՝ ինչպե՞ս երեխային սովորեցնել, որ իր արածը կեղծ ա: Հիշում եմ, մի քանի ամիս առաջ ոստիկանների վերապատրաստման ժամանակ մի խումբ ներկայացրեց մի ծրագիր, որը ոստիկանը պետք ա իրականացներ իր դպրոցում: Հայրենասիրության մասին: Ու ակնհայտորեն էդ մարդը հավատում էր իր ասածին, հայրենասիրության իր քարոզին, աչքերը լցվել էին խոսելիս, թեև ինձ համար դրա կեղծավորությունն ուղղակի զռում էր: Բայց ինքը, մարդը ՎՍՏԱՀ Ա, ՀԱՎԱՏՈՒՄ Ա, ՈՐ ԱՆԿԵՂԾ Ա: Ինչպե՞ս աշխատել էս դեպքում: 
Մի քանի օր առաջ Էդգարի հետ խոսում էինք «լուծումների» մասին ու թե ինչպես բոլորս լուծում ենք ակնկալում: Իմ լուծումը հետևյալն ա. յուրաքանչյուր իրավիճակի համար գտնել իր ուրույն լուծումը: Եթե բլոգը լավ ա Ա իրավիճակում, ապա պետք ա իմանալ, թե Բ-ում ինչ խնդիրներ կարող են առաջանալ:-) Սենց մի բան: 

2 comments:

Anonymous said...

Ապրես ։), որտե՞ղ ա հարց տվել Արամազդը, կուզեմ կարդալ մի հատ ։)

Christina said...

հանուման ջան, էստեղ՝ https://www.facebook.com/aramazdg/posts/10152789412719678?comment_id=10152799431384678&notif_t=mentions_comment

հըմ, չգիտեմ, էսպես հնարավո՞ր ա տեսնել: ամեն դեպքում ՖԲ իր պատին: