23. Պատմություն մրցակցության մասին

Մահմուդյանների տոհմը Կիրովականի Հ. Ազատյանի անվան թիվ 13 միջնակարգ դպրոցի պարծանքն էր: Յոթ քույր, յոթն էլ բնագիտական տաղանդներ ու սովետական դպրոցական բազմաթիվ «պարտադիրներին» չհնազանդվելու պատճառով՝ ուսուցչական գլուխների «անհարմար է, անհարմար» տմտմբոցների պատճառ:

Մահմուդյանները ներգաղթել էին Պարսկաստանից: Ես դա ինչ-որ արտառոց փաստ չէի համարում, ես դա չէի հասկանում, թեև էստեղից-էնտեղից անհասկանալի շշուկներ, ակնարկներ, հայացքներ ու վերաբերմունք ինձ անընդհատ փորձում էին ինչ-որ բան հասկացնել: Չհասկացա: Ես Մահմուդյան Ռիմային անկախ էդ չհասկացված փաստից, որն էսպես, թե էնպես չէի հիշում, սիրում ու նախանձում էի: Ռիման խրոխտ հայացք ուներ, բառիս բուն իմաստով: Մի տեսակ սառը, ծանր, լուրջ ու անբեկանելի արտահայտություն էր միշտ ծվարած նրա կապույտ աչքերում: Ռիման քչախոս էր: Գոնե ես էդպես եմ հիշում իրեն:

Մեծ փուչիկի կարիք

Սայաթ-Նովա Տերյան խաչմերուկ: Սպասում եմ կանաչ լույսին, որ ճանապարհն անցնեմ: Դիմացի մայթին երեք երիտասարդ ենք կանգնած՝ 16-18 տարեկան:  Նեղլիկ, կեղծ ջինսերով, սիրուն սարքած չոլկաներով: Մի 8 վայրկյանից կկարողանանք անցնել, բայց երկու երիտասարդները չեն համբերում ու, վազելով, մեքենաների միջով խույս տալով, հատում են Սայաթ-Նովան: Երրորդն սպասում է: Երկուսը հասնում են իմ մայթին, շուռ գալիս դեպի երրորդն ու.

- Արա, քեզ քաղաքացու տե՞ղ ես դրել:

Հռհռում են ու շարունակում քայլել՝ առանց սպասելու ընկերոջը: Երրորդը սպասում է մինչև լույսը կանաչում է ու հանգիստ անցնում է փողոցը: 

Խոսքի մասին

Երկիր  մոլորակի վրա ոչ միայն մարդիկ են շատանում: Խոսքը մարդկանցից էլ շատ ա շատացել: Ու երևի որպես «շատություն» սկսում ա անգամ սահմանել մարդկանց: Երևի երբեք խոսքն էսքան բազմիմաստ չի եղել: Շաբաթ օրը ֆիլմ էինք նայում ` The Counselor (ֆիլմը մի բան չէր, բայց Բրեդ Փիթն ու Խավիեր Բարդեմը լավն էին:-)): Ինչը աչք ծակեց. երկխոսությունները: «Խոսելու» ֆիլմերից էր՝ մեծ դիմանկարներ ու խոսք: Ու նկատել եմ, որ էսպես կոչված «ինտելեկտուալ» ֆիլմերում վերջերս շատ են էս հնարքն օգտագործում. փոխաբերություն: Մարդիկ խոսում են առակներով, պատմություններով, փոխաբերություններով: Ու դու պիտի դրանց տակից պեղես եղելությունը, ու էն էլ ոչ թե ուղղակի էն, ինչ եղել ա, այլ էն, ինչ եղել ա՝ ըստ տարբեր հերոսների:

15. Ինտերնետի հետ կապված պատմություն

Ժուկով-ժամանակով զահլես գնաց ու որոշեցի գրել՝ ոչ միայն ինձ համար: Երկար մտածում էի ու դեռ մտածում եմ, թե ինչու, տարին մի նոր պատճառ եմ հնարում կամ վերահնարում, բայց դեռ պատասխան չունեմ: Արդեն չեմ հիշում ինչպես ու ինչու հայտնաբերեցի բլոգսփոթը: Բայց սկսեցի գրել 2005-ին: Անգլերեն: Որ չմոռանամ լեզուն: Նկատում էի, որ սկսել եմ նույն բառերի հորձանուտում պտտվել ու նեղվում էի դրանից: Սկսեցի գրել: Հետո պատահաբար հայտնաբերեցի cilicia.com-ն ու Րաֆֆիի փոսթինքն էն մասին, որ լավ կլիներ մի հայաստանցի էլ Հայաստանի մասին հայերեն գրեր: Էհ, գրենք, ի՞նչ ա եղել որ: 

Ու սկսեցի գրել: 

Երկար, բարակ, ահագին հավատարիմ ու հավեսով: Հետո եկավ «Մի օրի» օրը: Իսկ ավելի հետո, նույնիսկ ահագին արագ՝ գրեթե նաև դրա վերջին օրը: 

Ու հանկարծ՝

... xndrum em vor voch mi angam chdadares greluc, du zardarum es grelu arvest@.

Չէ, իհարկե, ինչ զարդարելու մասին ա խոսքը: Բայց... պահեր կան, որ ձեռք ա պետք: Պահեր կան, որ էդ ձեռքի հպումը սթափեցնում ա: Ու պահեր կան, որ էդ ձեռքի ջերմությունը քեզ ա հասնում ինչ-որ անկապ լարերի կամ արբանյակների ու հազարումի անշունչ, բայց շատ էլ շնչավոր տեղերից: Ոնց որ հանկարծ ռադիոյից դուրս են հորդում էն հնչյունները, որոնք էդ պահին քո սիրտը պահում են տեղում:-) 

Չգիտեմ, ով էր գրում: Չէ, գիտեմ, այսինքն անուն-ազգանուն ու էդպիսի բաներ: Բայց մենք անծանոթ ենք, ինչպես փողոցում իրար կողքով անդարձ անցնող անցորդները: Բայց... ինքն էլ չգիտի, ինչքան լավ ա, որ ինքը կա:-) Մենակ ինտերնետն ու ես գիտենք:-)))))

ա դե եսիմ է

Ես մեկ-մեկ մտածում եմ, թե ինչ հասարակությունում կուզենայի ապրել: Որտեղի մասին շատ չեմ մտածում, որովհետև էնպես ա ստացվել, որ ես տեղից կախվածություն չունեմ... Շատ ունեմ սիրելի տեղեր: Բայց ես գնալով «անշարժունակ» եմ դառնում: Հոգեպես:-) Ուզում եմ ծանոթ դեմքեր, ծանոթ շենքեր, ծանոթ գործողություններ: Սովորաբար: Որովհետև ոչ սովորաբար, երբ շարժման մարմանջը բռնում ա, ի՛նձ արդեն բռնել չի լինում, ու ես անկապ կսկսեմ շարժվել՝ անկախ ամեն ինչից:-) 

Բարի: Չգիտեմ էդ ինչ ա, բայց էնպիսի բան ա, որ մարդու դեմքին ժպիտ ա բերում, երբ մարդը հանդիպում ա ուրիշ մարդու: Երբ անծանոթ մարդիկ ստիպված են միմյանց ներկայությանը դիմանալ, դա անում են ժպտալով, օրինակ՝ ավտոբուսում, խանութում, թատրոնում:

Աշխատասեր: Որ մարդիկ սիրեն աշխատել ու աշխատեն: Որ օրվա վերջում թե՛ ինքը, թե՛ կողքինը ժպտան, ինքը՝ հոգնած ու բավարարված, կողքինը՝ գնահատող ու երախտապարտ:
Վերջերս Երևանում մի գովազդ տեսա, սարսափեցի. «Մենք ձեզ չենք սովորեցնում աշխատել: Մենք ձեզ սովորեցնում ենք վաստակել»... ինչ ասեմ, ասելու բան չկա...

Հետաքրքրասեր: Որ գնաս գրադարան, լիքը մարդ լինի: Որ ընդհանրապես գրադարան լինի... Որ կինոթատրոններ լինեն, որտեղ ամեն մարդ ֆիլմ կընտրի իր նախասիրությամբ: Ու ֆիլմերը կլինեն բնօրինակով, բայց հայերեն տիտրերով: Որ «կլուբներ» լինեն, որտեղ մարդիկ հավաքվեն, անծանոթ մարդիկ, ու խոսեն, պատմեն, կյանքից, դեսից-դենից, ջահելները գան, լսեն, հետո գնան իրանց գժական ջահելությունն անեն:

Ուրախ: Որ տարին մի կամ երկու անգամ մարդիկ իրենց ազգային տարազները հագնեն ու դուրս գան փողոց: Երգեն, պարեն, զրուցեն, քայլեն ու ժպտան իրար: Որ փուչիկ չլինի: Ախմախ պալստմասսե դեկորացիաներ չլինեն: Որ մարդիկ իրենց ձեռքի աշխատանքները ցույց տան անծանոթներին, ոչ միայն ծանոթներին: Որ երաժշտություն լինի կախված օդում: Որ երբ  մարդիկ տխուր լինեն, բացեն իրենց պահարանները, նայեն իրենց տարազներին ու ժպտան՝ ուրախ ու ջերմ տոնի ակնկալիքով:

Գթասիրտ: Հավասարությունը միֆ ա, գթասրտությունը՝ հնարավոր: Որ մուրացիկ չլինի փողոցում: Մարդը եթե չի կարողանում ապրի, կարողացողն իրեն օգնի. ապաստարաններ լինեն, որտեղ անկարողները կապրեն, կսնվեն ու դրա դիմաց կաշխատեն՝ կմաքրեն: Մաքրել կարող են շատերը, անգամ եթե չեն կարող, հնարավոր է սովորեցնել...Երբ դուրսը մաքրում ես, կեղտը ներս չի լցվում, նույնիսկ եթե ներսը դատարկ ա...

Մեկ-մեկ ինքս ինձ պետք ա հիշեցնեմ, որ ինչ-որ բան եմ ուզում:-)