Էլի գրքերի մասին

Էս մի երկու օրը կարդում էի գրքերի վտանգավորության մասին, ու թե ինչպես ներկայում արևմտյան մշակությում ընդունված ա trigger warning տալ: Ասենք, «Էդիպ արքան» մեկ էլ տեսար քո ենթագիտակցական բարդույթներն 9-րդ ալիքի  նման վեր ա հանում ու դու դառնում ես հոգեպես անկայուն:-)))))))) Դրա համար, եթե դու գրականություն ես ուսումնասիրում համալսարանում, պետք ա սկզբից նախազգուշացումները կարդաս, թե որ գիրքն ինչ հոգեկան խմորումների տեղիք կարող ա տալ, հետո նոր որոշես՝ կարդալ, թե ոչ: Էս անտեր դարում անգամ սրճելն ա դարձել «լինել, թե չլինելու» հարց..........

Խառն էլի

Կյանքում մանրուքներ չկան, կան առաջնային ու երկրորդական բաներ: Մանրուք չի ուշանալը: Քթի ծակ չունենալը մանրուք չի, մահացու մեղք ա... Փնթիությունը երկրորդ նման մեղք ա: Փաստորեն, մենք տենց մեղքերի մեջ թաղված էլ ապրում ենք:-)

Էնպես ա ստացվել, վերջերս մի քիչ շատ եմ շփվում մարդկանց հետ ու դառնում եմ ոչ համբերատար: Որովհետև զզվում եմ, երբ քեզանից առաջ գրատախտակն օգտագործած դասախոսն իրենից հետո վզիդ ա փաթաթում իր եսը, երբ 15 րոպե ամբիոնի դռան մոտ կանգած հիմնականում լավ երեխեքից գոնե մեկը չի ֆայմում, որ ախր չկաաաաաաաա էդ մարդը, չկաաաա, կարելի ա, չէ՞ հարցնել, զանգել, գրել, իսկ ավելի լավ ա, գնալ լսարան, մեկ էլ տեսար էնտեղ ա, ոչ թե 15 րոպե կանգնել ու կանգնել...

Մի տեսակ ջղայնացած եմ, չէ՞: Երևի քամուց ա:-) Բայց ասեմ, որ լավ եմ: Որովհետև չնայած համարյա արդեն չէ-ականության հակված որոշմանը, որ Ձյունի մի զանգով շտկվեց դեպի հա, երեկ լաաաաաաավ էր: Երեկ էնքան հավես դեմք տեսա՝ հին ու նոր, որ աշխարհն էլի սկսեց սիրուն պտտվել-պտտվել-պտտվել:-) Բայց ի՜՜՜՜նչ սիրուն ա հայերենը, ի՜՜՜նչ սիրուն ա, երբ երգվում ա հայերեն՝ ջերմորեն, տաքուկ, տառապալից, հանգիստ, ծերունաջահելավարի, կատակով, լացով, ցավով ու սիրով: Ինչպես ցանկացած լեզու, էլի, բայց «կատուն պետք ա մլավի»:-))))))))

Փակագծեր

Ինչ ունեմ ասելու: Չգիտեմ: Եթե երբևէ սնապարծությունս էնքան շատանա, որ տրվեմ ընկերներիցս մի երկուսի հորդորանքին, էս բառից միլիոն հատ ա լինելու ա. գրեթե ամեն նախադասությունից հետո:-) Բայց գիտեմ, որ ոչ մի նոր բան չի ասվելու, անգամ հինն էլ նոր ձևով չի ասվելու (ինչպես ինձանից առաջ տասնյակ տաղանդավոր, հազարավոր շնորհալի ու տասնյակ հազարավոր անշնորհք գրողներ են ասել): Ամեն ինչ ասվել ու շարունակվում է ասվել աշխարհի ու մարդու, կյանքի ու մահվան մասին: Բայց ինչպես միլիոն տարի առաջ (էն ժամանակ մարդ կա՞ր), հիմա էլ մարդը, անծանոթ մարդը շարունակում է հետաքրքրել մյուս անծանոթ մարդուն (մինչդեռ արդեն վաղուց ժամանակն ա հետաքրքրվելու ու ճանաչելու ծանոթ մարդկանց, որովհետև էդպիսիք գնալով շատանում են, ու մենք խառնվում ենք իրար, չենք կարողանում, չգիտենք ինչպես ճանաչել ու սիրել ծանոթներին, որովհետև հազարամյա գեները շարունակում են հրապուրել մեզ դեպի անծանոթը: Իսկ նա, էս անծանոթը, գնալով քչանում ա, ու մենք թակարդն ընկած մկան (Չքաղաքականացնել: Կամ եթե կարող եք էնպես անել, որ մուկն ընկնի թակարդը՝ խնդրեմ: Ես՝ ձեր խոնարհ ծառան։-)) նման դեսուդեն ենք մեզ խփում. իիիիիինչ անենք, ոնց անեեեեենք.............):

Արդեն նկատեցիք. ես սիրում եմ փակագծեր: Ես շատ եմ սիրում փակագծեր, որովհետև փակագիծից ներս կյանքն է: Մարդու, մեկի կյանքը: Դրանցից դուրս ամեն ինչ ունայնություն է: Դե, էնքան էլ չէ, որովհետև դրանցից դուրս կյանքի կմախքն ա: Դրանցից դուրս հենարանն ա: Բայց մարդուն հենարանը երբեք չի բավարարել ու ինքն ի սկզբանե սկսել ա զարդարել հենարանը: Ու ինչպես կասեր մեր Նարուկը, «զարդարունքն» այդ հենց մարդու կյանքն ա: Փակագծի փակերը հենց ուղղեցիր, կլոր այդ գծերը հենց պառկեցրիր, ներսից դուրս ա հորդում մարդու կյանքը: Մարդու, ոչ թե մարդկության: Պուճուր ու մեծ, թշվառ ու հպարտ մարդու կյանքը: Դուրս ա հորդում ու կորչում գնում: Դառնում մարդկության կյանք: 

Փակագծերում պահում ենք ամեն մի մանրունք, որ կարող է դիմացինին մատնել ինքներս մեզ: Մատնե՞լ: Ինչո՞ւ մատնել: Ինչո՞ւ ենք փակվում փակագծերից ներս ու մտածում, որ դուրս գալ նշանակում է մատնել: Չգիտեմ: Բայց էստեղ ես հաճախ բացում եմ իմ փակագծերը: Անգամ մատնության գնով։-)

Կամուրջ

Հայկանուշը տասներկու տարեկան էր, երբ ամուսնացրին Համբարձումի հետ, որ պիտի դառնար իմ ու շատ այլոց պապն ու ում փեշակն ուրիշներին տաքացնելն էր. փեչ էր սարքում: Ու սիրունացնում կենցաղը՝ կլեկում էր, մաքրում-փայլեցնում էն ամենն, ինչ բնականորեն հակված էր մաքուր ու փայլուն լինելու: 

Բաբոս լուռ, հոգատար երեխա էր բերում: Սաթիկ, Բենիկ, Արփիկ, Ռիմա, Յուրիկ, Ռոզա, Անժո, Անո: Ու կար Գենկան, որն էնքան սիրուն էր, որ մի օր հարևանը սիրելով քար նետեց, թե «Արի սիրեմ մի քիչ», քարն էլ կպավ Աքիլեսյան գարշապարին ու Գենկան գնաց էնտեղ, որտեղ իր տեղն էր: Նույնիսկ Կլեկչոնք հարմար չեկան հրեշտակին: 

Կլեկչոնց ցեղը կամուրջ ա էս կյանքում: Մեկ-մեկ՝ ճոճվող, մեկ-մեկ՝ դարավոր, քարե կամուրջ, բայց դեռևս երբեք չվթարված: Էդ կամուրջով սերունդներ են անցնում տառապանքից տառապանք: Կլեկչոնց ցեղը երկաաար կամուրջ ա. երբեմն մի ծայրից մյուսն անցնելիս, հասցնում ես մոռանալ, որ կամուրջը վերջ ա ունենում: Կլեկչոնց կամուրջը կանգառներ ունի: Վե՞րջ: Հույս ունեմ դեռ մի քանի սերունդ էլ չի հասցնի գտնել  Կլեկչոնց կամրջի վերջը: 

Կլեկչոնց ցեղի կանայք մի հրաշալի հատկություն ունեն՝ բաջանաղներին ճիշտ ընտրել: Երևի մենակ Սաթիկի բախտը չբերեց: Արփիկն ուներ ոսկե ձեռքերով Մամիկոնին, Ռիման՝ «բեր էն, չգիտեմ ինչը, էնտեղից, չգիտեմ, որտեղից»-ը միշտ գտնող Գագիկ Լևոնիչին, Ռոզան՝ Կոտե Մախարաձեի հայկական տարբերակ Ալյոշա Կազարյանին, Անժոն՝ պրոֆեսոր Հայկազին, Անոն՝ ֆրանտ ու բարետես Սամվելին: Բնականաբար, գոյություն ունի բաջանաղական խորոված անելու նույնքան միակ ճիշտ ձև: 

Ու եթե բաջանաղների համար խորոված անելու միակ ճիշտ ձևը կարող ա խորովածի կրակի մոտ անթաքույց հակամարտության տեղիք տալ, իրար կյանքի միջով անցկացնելու միակ ճիշտ ձևը Կլեկչոնց մոտ երբեք կասկածի տակ չի դրվել: Անկախ աշխարհը որ ուղղությամբ կպտտվի, եթե Կլեկչոնցից մեկն ասել ա, որ ձախ ա պտտվում, ուրեմն ձախ ա պտտվում: Ուզում ա աստված երկնքից իջնի ու գիտականորեն ապացուցի, որ էդպես չի: Իրենք իրար պինդ բռնած, թևութիկունք գնում են առաջ...

Կլեկչոնք աշխարհի աղնուհացն են. «Դե, սիրուն ցեղ ենք, էլի, հո զոռով չի»: Սա դասական ա, որ հնչում ա ցեղ ներս թողնելու պաշտոնական ամեն մի արարողության ժամանակ՝ իբր թե կամաց ու պատահաբար խնամոնց ականջու նետված: 

Հ.Գ. Իմ տարօրինակորեն հավատարիմ ընթերցողի համար։-)))

Երևան-Կիև ինքնաթիռյան մի օրից

Երևանից ինքնաթիռով ճամփորդելը մի ուրիշ հաճույք ա․ գիտակցության ու անգիտակցության սահմանին կանգնած՝ մեկ էս կողմ ես գլորվում, մեկ՝ էն։ Ու երբ հայտնվում ես գիտակից տիրույթում, սկսում ես ճամփորդ ընկերներիդ ու ոչ ընկերներիդ կարմիր գծից էս ու էն կողմ տեղավորել։

Գնալով շատանում ա քաղքենի գեղացիների թիվը։ Ու սրանց, իրենց արժանապատվության վսեմ, արարատյան բարձրունքներից դատող եվրոպացիացված ուսանողների թիվը, որ խելախոսներով իրենց «այդենթիթին» ղրթ կտրում են առաջինների հետ որևէ կապից ու տենց «դիթեչդ», ասես իրենց ինքնաթիռը Փարիզից ա թռչելու, մտնում-դուրս են գալիս էդ թռչող ավտոյից։

Ու, միշտ մի երկու մոլորված տատիկ։ Մոլորված պապիկի դեռ չեմ հանդիպել…

Աաաա, էսօրվա տատիկներիցս երեքը վերջն էին։ Բոլոր ռուսերենի գիտակներն առանց հատուկ ջանքի ու ցանկության իմացան, որ մեր թափանցիկ, ժանյակեզարդ, սև բլուզով տատին ընկերուհիների հետ գնում ա Բարսելոնա։ Որ մեծ մասամբ «կակ տակ մոժնը» գրեթե բոլոր հարցերում։ Որ «յա նի գոտովա դլա կիևա, նո զատո դլյա բառսելոնիիիիիի՜՜՜․․․․․» Երևի մյուս բլուզն անդալուզյան կարմիր էր։-)

Կյանքը ճամփեքին շատ գունավոր ա։ Քանի որ հասցրած ես լինում տեղում սովորել դրանց․․․։-)

Վանաձոր, ամառ, 15 թիվ

Վանաձորն աստիճանաբար վերաիմաստավորվում ա Կիրովականի, որովետև ես ծնվել ու երեխա եմ եղել Կիրովականում: Երևի 16-18-ից (լավ չեմ հիշում արդեն) հետո համառում էի, որ դա Վանաձոր ա: Մինչև արդեն 40-ում ինձ անընդհատ բռնացում եմ Կիրովականում կամ էն մտքի վրա, որ պիտի ստիպեմ ինձ, որ ներքին արտաբերված Կիրովականն օդային ալիքներին փոխանցվի որպես Վանաձոր:

Մի օր Արտավազդ Փելեշյանի հետ

- Երբ նայում եք Ձեր ֆիլմերը հիմա, ինչ-որ բան կփոխեի՞ք:

- Ոչ­: Երբ նայում եմ ալբոմները, հին նկարներ ունեմ: Բեղեր ունեմ մի նկարում: Ինչո՞ւ պիտի ուզենամ բեղեր չունենալ էն ժամանակվա նկարում: 

- Այլմոլորակայինների մասին ի՞նչ կարծիք ունեք: Ի՞նչ եք մտածում «Փելեշյանի լռությունը» իտալացի ռեժիսորի ֆիլմի մասին: 

- Լավ կարծիքի եմ:

 Սպասում էի, որ իտալացի ռեժիսորը կբացատրի Փելեշյանի լռությունը, բայց ոնց որ ինքն  էլ էր Փելեշյանից սովորել լռել: 

- Որտեղի՞ց եք: 

- Կիրովականցի եմ: [մի քիչ երկար ընդմիջումից հետո] բայց ծնվել եմ Գյումրիում: Լոռեցի եմ: 

Հայպեչի Սեդան

- Էրիկ ջան, մի հատ քո էն սև պլամասԾերը տուր, էլի: Վեշ բերելիս վրին գրեմ:


Էրիկը 7-րդ դասարանում գնում ա Սևան ճամբար:
- Սամո ջան, Լաերտը տարե՞լ ա:
- Չէ, Սեդա ջան, Վաղոն ա տարել:
Սեդան կարկամած նայում ա Սամոյին.
- Լաերտը, Սամո ջան, լաերտը, էն որ ականջին ա դնում, լսում:


- Սամո ջան, տո աչքն էլ չեմ հանո՞ւմ: Կեկչուպ ու ձուկ եմ առնում ու սաղի աչքի առաջ ուտում:


Լազոն, Սեդայի ամուսինն, իր իսկ բառերով «կյանքն ուտում էր».
- Երբ պըտի մեռնի, ես ապրեմ:
Լազոն վերջապես Սեդայի կամքը թամամում ա:

Թաղմանը.
- Վաաաաայ, Լազո ջան, դու ինձ համար լավ ամուսին էիր...
- Սեդա, սաղ օրն ասում էիր «երբ տի մեռնի», հիմա մեռավ, լավ ամուսին դարձա՞վ:­ Խի՞ էս տենց ասում:
- Բա ի՞նչ անեմ, Անո ջան, էսքան մարդ ա գալիս տուն....


- Սամո ջան, որ իմանաս էդ Սիրուշն իիիիինչ գործ ա անում, էէէէէէէէէէէէէ. գնում ա Երևան, Էրմիտաժից ոսկին բերում, ստի ծախում, էդ փողով եդ գնում Էրմիտաժ, թազա ոսկի առնում։

Թռչելու հեքիաթ

Առավոտ լուսո: Հազիվ լուսո: Դեռ շեկոն կապույտը չէր վառել: Ու շեկոյի  բեկորներից հազիվ մի քանի ժամով ազատված մարմինն ուզում էր դուրս թռչել: 

Դրսում կյանքին նախորդող անդորր էր. անշարժ, լուռ, հովահամ: Դուրսը մեղրածոր ներս առավ իրեն, ու կյանքը մնաց մի ուրիշ դրսում: Տերև չէր շարժվում: Օդը չէր շարժվում: Ինքը չէր շարժվում: 

Շեկոն էր շարժվում: Ծույլ ու մեծ: Հրահուր ու ահագնացող: Վերև ու վերև: 

Սևոյի փռնչոցից ներս ու դուրս ընկան իրենց տեղն, ու կյանքն սկսվեց: Կաաաաամաց հասավ գոմի դռանն ու մեջքը ծագող շեկոյին անելով՝ ճռռացրեց ժամանակի ծանրությունից նվաղած դուռը: Սևոն փռնգացրեց ու ծուռ նայեց իրեն: 

- Սևոոոոոոոոոոոոոոոոո, - քնքշանքով հյուսված ձայնից Սևոն խոնարհեց գլուխն ու անհամբեր սպասեց իր բարևին: 

- Բարև, Սևո: Իիիիի՞՞՞՞նչ կա-չկա, Սևո: 

Սևոն հաճույքից ու դրսի հովից սարսռաց: Ինքն էլ մկների խրախճանքից ճողոպրած թամբով կնքեց վաղեմի, անմեկնելի ընկերությունն ու դուրս եկավ հանդ: Բայց օրը հանդոտ չէր, սարոտ էր: Մտածեց. շեկոյին վերևից կբարևի էսօր: Էսօր վերևների օր ա: Մտածեց ու Սևոյի գլուխն արեց դեպի Կապուտակ: Գյուղի կողքին թիկնած սարը դեռ չէր զարթնել: Սև ստվերած, նոթերը կիտած կանգնել ու չէր հրավիրում: Բայց ինքն էսօր վերևոտ էր զարթնել, դուրսուներս ներուդուրս արած էր զարթնել, Սևոյի համաչափ թափ-թափ-թափիկն էլ տատի պատմած Քուռկիկ Ջալալու հևքն ուներ: 

Սևոն առաջ էր գնում, ինքը՝ վերև: Մինչև հասան քարափի գլխին ու հավասարվեցին շեկոյին: Երեքով թառեցին Կապուտակի թիկնեղ ուսերին ու ամեն մեկն իր ներսուդուրսը գտած նայում էր հեռուն՝ կա՛մ ներսից, կա՛մ դրսից, ո՞վ իմանա: Ու էսպես երկար պիտի հայեին, եթե հանկարծ երկինք չպատռվեր Հազարան Բլբուլի թևերից պոկված հազարան գույներով: Աշխարհ հանկարծ դարձավ նախշուն: Աշխարհ դարձավ գիժ: Ինքն ու Սևոն, Շեկոն ու Կապուտակն էս գունավոր գժությունից կյանքի հոտ առան ու հնությունից խունացած ներսուդուրս լսվեց գույներով: Շատ գույներով....

***

Բաաաաա, էստեղ հեքիաթը կանգ առավ, մինչև կգա, ասեեեեենք, սողալու հեքիաթը:-)

"Listening is loving"

Էնպես ա ստացվում, որ լսելու մասին մտքերն ինձ սիրում են հյուր գալ: Ու ավելի ու ավելի հաճախ: Որովհետև մարդկանց մեծ մասը լսել չի կարողանում, իսկ ես, որ մի ժամանակ լսող էի, ավելի ու ավելի քիչ բան եմ սկսում գտնել՝ լսելու արժանի:-)  Ու դառնում եմ չլսող: Կամ էլ «ծերանում եմ, Պարույր Սևակ»:-))))

Բայց ինչ էի ուզում ասել. էդ նոր պուպուշ բառերից մեկը, որ մտել ա իրեն հումանիստ համարող մարդու բառապաշար՝ էմպատիա, ապրումակցում, կամ ինչպես մեր տատերն ու պապերը անհիշելի ժամանակներից կոչել են «ուրիշի կոշիկների մեջ մտնել» կամ «քեզ մի պահ դիր իրա տեղը», իրականում լսելու մասին ա: Որովհետև ուրիշի կոշիկներում հայտնվելը չի նշանակում ուղղակի ՔՈ ոտքերով մտնել ՈՒՐԻՇԻ կոշիկների մեջ: Էդ նշանակում ա, քո ոտքերը դարձնել ուրիշի ոտքեր ու մտնել: Երբ լսում ենք մարդուն, միանգամից լսածը տեղավորում ենք մեր աշխարհում ու գնաց. պատասխան ա, որ տալիս ենք: Որը նշանակում ա մի բան. չենք լսում: Եթե իսկապես լսում ես, գրեթե անհնար ա միանգամից պատասխաններ գտնել: Ինչո՞ւ:

Երեկ մի պահ լամպը վառվեց. լսելն աշխարհի ամենահետաքրքրիր բան ա, լսելը մետամորֆոզ ա: Դու կերպարանափոխվում ես: Դու քո աշխարհը մի կողմ ես դնում, դու հայտնվում ես ուրիշի աշխարհում ու սկսում հասկանալ էն, ինչ ասում ա մարդը...Դու դառնում ես ինքը...դու լսում ես ոչ միայն էն, ինչ ասվում ա էս պահին, դու դառնալով ինքը, սկսում ես գիտակցել կամ դրանից էլ անդին, թե ինչու, ինչպես ա մարդն եկել նրան, ինչ հիմա ասում ա քեզ։ Ու հետո հետ ես գալիս ինքդ քեզ: Ո՞նց ա հնարավոր միանգամից պատասխան ունենալ...Ու ինչպե՞ս ա հնարավոր միշտ պատասխան ունենալ... Եթե էս ընթացքը չկա, չկա լսել: 

Էնքանով, որքանով... Դժվար ա: Բայց ի՞նչն ա հեշտ էս աշխարհում, եթե հիմար չես: 

P.S. Երեկ էս հավես կինոն նայեցի, երբ լամպն սկսեց շաշ-մաշ լույս տալ:-) 

Hector and the Search of Happiness

Էքզիստենցիալ

Բնությունն ուղղակի պայթում ա գեղեցկությունից: Բեկորներն ընկնում են մեքենայի բաց պատուհաններից ներս, բայց Հայկի էքզիստենցիան դրանից չի փոխվում.

- Ի՞նչ անեեեեեեմմմմմմ....
- Արի խառը տառերով խաղ խաղանք:
- Իիիիի, բայց դա գրավոր աաաա...
- Չէ, սենց էլ կարող ենք խաղալ: Ըհը, ես ասեցի՝ ՐՍԱ:
- Ըըըըըըըըըըըըըըըըըըը.... ՐԱՍ՞՞՞՞՞............... բայց չկա տենց բառ:
- Չկա: Հլա էլի մտածի:
- Ըըըըըըըըըը.... ՍՐԱ՞՞՞՞՞......... բայց չէ, չէ՞:
- Չէ, ինչի՞։ Կա ՍՐԱ բառ, օրինակ սրա մեքենան: Բայց դա չի:

Հայկ լռում ա: Մի րոպեն չբոլորած.
- Ռնգեղջյո՛ւր:
- Հա, բայց ինչի՞ ՌՆԳԵՂՋՅՈՒՐ, Հայկ ջան: Սկի Ջ էլ չկա իմ ասածի մեջ:
- Իիիիիիիիիիիիիիիիիի, չեմ ուզում մտածել, - ու ժպտալով թրմփում ա նստարանի թիկնակին:

զարմանալի և բարի և իրական պատմություն...

Եթե գոնե վերջին երեք տարում Երևան-Կիրովական երթուղին անցել եք «հանրային» տրանսպորտով, ոչ թե ձեր մեքենայով, կամ ավելի նախանձելի հեծանիվով, ուրեմն գիտեք մգացված ակնոցով ու վստահ քայլվածքով, ձայնը երբեք չբարձրացնող, ամեն ինչ տեսնող ու հայացքով մենեջմենթի ունիկալ փորձեր արձանագրած միջին տարիքի տղամարդուն, որը տնօրինում ա «գիծը»: Երևի: Կամ էլ  տնօրինողի լիազորված անձն ա տեղում ու նույնիսկ եթե չի, դրվածքն էնպիսին ա, որ «ասողն» ինքն ա:

Ու նաև փոքրամարմին «ցավդ տանեմի» անսպառ պաշարով Արսենը: Կամ էլ Արսենը հինն էր, չեմ հիշում: Բայց ասենք Արսենը, որ ասել-խոսելով, պարբերաբար ազատ տեղերը գովազդելով, սպասում ա, մինչև մեքենան «լցվի», ու ինքը փողերը հավաքի: Տոնական օրերին հայտնվում ա էս երկուսի գործառույթներն անհավասարապես կիսող (արծվի հայացքով ճնճղուկային ուղևորներին համարակալելն ու տեղավորելը կիսվում ա, բայց կռանալն ու տոմսի գումարն ստանալը մնում ա միայն Արսենի գործը) մի երիտասարդ՝ Արմանի ջինսով, բազուկներն ու փորիկը կիպ գրկած Պումա մայկայով: Բրենդերի տեղափոխությունից, ինչպես հասկացաք, բրենդային էությունն ու երիտասարդի ճանաչելիությունը, բնականաբար, չի փոխվում:

Երաժշտություն ու տենց

«Ո՞րն է բարձր երաժշտության սահմանումը կամ եթե դուք համարում եք, որ կա այդպիսի ավելի արժեքավոր, բարձր երաժշտություն, ապա ի՞նչ օբյեկտիվ ոչզգացմունքային հատկանիշներով կարելի է այդ տեսակը առանձնացնել» 

http://dabavog.livejournal.com/596360.html 

Փորձեցի հենց Դաբավոգի մոտ գրել, բայց «տեխնիկական պատճառներով» չստացվեց:-)

Որ ինձ հարց են տալիս (դե, էս էդ դեպքը չի, բայց դե:-)), սկսում եմ երկար մտածել հարցի մասին, ոչ թե պատասխանի:-) 

Էս հարցում մի քանի առանցքային հասկացություն կա.

1. երաժշտություն

2. բարձր

3. սահմանում

4. օբյեկտիվ

5. հատկանիշ

Հիմա, որ նայում եմ էս հասկացություններին, արդեն իսկ պարզորոշ նկատվում ա պատասխաններում հավանական հակասությունները: 

Երաժշտությունն ինքնին ամենավերացական, ամենասուբյեկտիվ երևույթներից ա, դրանով իսկ օբյեկտիվությամբ մտնել էս հասկացության մեջ, արդեն իսկ խնդիր ա: 

Եթե խոսում ենք հատկանիշ-չափանիշի մասին, առաջանում են նոր հարցեր: Ո՞վ է դա սահմանում: Չափանիշն ինստիտուցիոնալ երևույթ ա: Ի նկատի ունեմ, սովորաբար սոցիումը, խումբն ա սահմանում չափանիշ, չէ՞: Տարբեր երաժշտական սոցիումներ սահմանել են տարբեր հատկանիշներ: 

23-ին SOAD-ի համերգը լսում էի 6 ու 7 տարեկան երեխեքի հետ, ովքեր ղժժում-տժժում էին մի ուրիշ ձևի: Մեկ էլ մեկն ասում ա. «Քիս, ճվալը պարտադի՞ր ա»: Ռոքի սիրահարներից ո՞ւմ մտքով կանցներ սենց հարց:-))))

Երեխու մտքով անցել ա, որովհետև ինքը դեռ կաղապարված չի ժանրային հատկանիշներով, որոնք սահմանվել են կոնկրետ էս տեսակ ռոք երաժիշտների սոցիումի կողմից՝ Vocally, thrash metal can employ anything from melodic singing to shouted vocals  (գրված, թե չգրված, սա դեռ չենք էլ քննարկում:)

The danger of a single story

Երևի հակասեմ նախորդ գրածիս...

Բայց քանի որ կուտակվել ա, ինձ էլ ճիշտ ժամանակին ուղարկեցին «ներվային համակարգս բուժելու», ասեմ. 

Ժողովուրդ, դուք ինքներդ հիմք եք դնում նոր, բայց միակողմանի պատմության...

Մեջս սաղ խառնվում ա...

«...իրականում մենք շատ քիչ բան ենք գիտակցել ու շատ սխալ ենք բարձրաձայնում, մեր գլխավոր պահանջը ինքներս մեզանից պիտի լինի, բայց դեռ շատ ենք վախենում, իրավասու զոհ ենք մեզ հայտարարել ու դատ ենք աղաղակում, բայց եղեռն վերապրածը կենդանի մնալու համար պիտի մեջը ուժ գտնի անդունդի երախին նայի ու չմտածի գլորվելու մասին»

Քիչ ենք գիտակցել, համաձայն եմ: Դրա համար կարելի ա ավելի շատ կարդալ օրինակ՝ «Այրվող այգեստանները»: Վախենալը՝ համաձայն եմ: Հայտարարել՝ համաձայն եմ... Ուժ գտնի ու չգլորվի՝ համաձայն եմ:

Բայց « մեր գլխավոր պահանջը ինքներս մեզանից պիտի լինի»....

Էդ գիտե՞ք ինչի ա նման. մեծագույն, անչափելիագույն եսակենտրոնթյան ու եսաամենության: Էդ ոնց որ վերցնես սաաաաաղ աշխարհը տեղավորես քո պուճուր ես-ի մեջ: Էդ ոնց որ ասես, ես եմ, որ կամ. ալֆան ու օմեգան...

Էլի դու ես, որ կաս, բայց կա քեզանից դուրս աշխարհ: Որի մեջ ես դու, ոչ միայն ինքը քո մեջ ու ոչ այնքան ինքը քո մեջ: Որովհետև, եթե միայն ինքն ա քո մեջ, դու քեզ դնում ես ամենայի տեղ, որ պատասխանատվություն ա կրում ամեն ինչի համար.... Տենց չի էլի........................................................ աշխարհը շաաաաաաաաատ մեծ ա, որ դու քո մժեղ հալով ամեն ինչի համար պատասխանատվություն կրես.............

Հա, մենք պետք ա նայենք ներս, թե ինչու, ինչպես եղավ: Մտածենք, քննենք, հասկանանք ու նենց անենք, որ էլի չլինի, բայց դա համարել ԳԼԽԱՎՈՐ, ոչ թե ԶՈՒԳԱՀԵՌ գործողություն, մի քիչ շատ ա, էլի... 

Ինչպես էս դիսկուրսը քաղաքական դաշտում չի, իմն էլ քաղաքականում չի: Եթե ինձ բռնաբարել են, ես զո՞հ եմ, թե՞ չէ: Եթե ես պետք ա շարունակեմ ապրել, ինձ բռնաբարողը պե՞տք ա հասկանա ու ընդունի, որ ինքը բռնաբարող ա, թե՞ չէ: Ես պետք ա անպայման նենց անեմ, որ ինձ էլ չբռնաբարեն, բայց բռնաբարողից պարտքուպահանջ պե՞տք ա ունենամ, թե՞ չէ: Պե՞տք ա ինքը ինչ-որ կերպ ինձ ասի ներողություն: Ինչո՞ւ պետք ա սա հանել իմ կյանքից.... Չեմ հասկանում...... Ինչո՞ւ սրանք զուգահեռ չեն կարող լինել: Ինչո՞ւ ես իմ երեխուն չեմ կարողանալու ասել էս ամեն ինչը. որ կյանքը դաժան  կարող ա լինել, որ կյանքում կան դեպքեր, երբ կան զոհեր ու մարդասպաններ, որ զոհերը պետք ա շարունակեն ապրել, գիտակցելով, որ ժամանակի ինչ-որ պահին իրենք զոհ են եղել, իսկ մարդասպանները պետք ա իրենց էդ արարքի համար էդ ժամանակում կոչվեն մարդասպան, նույնիսկ եթե վաղը ես նրանց կկոչեմ հրեշտակ...............է դժվար ա, բայց ինչն ա հեշտ...

Հա, կարող ա մենք լավ չենք դա անում, ոչ թե կարող ա, երբեմն հաստատ լավ չենք անում, բայց դա բացառել ու մենակ ասել, թե եկեք տեսնենք մեր մեղքը որն էր, որ մեզ կոտորեցին ու սպասել, թե կոտորողը կհասնի «կոսմիկ գիտակցության» ՄԻԱՅՆ էն պատճառով, որ մենք հասկացել ենք, թե ինչու են մեզ կոտորել.... լավ էլի...

Ժողովուրդ, ինչի՞ եք նորից միակողմանի պատմություն սարքում ու վտանգավոր պատմություն, քանի որ անտեսում եք մյուս պատմությունը, նույնիսկ եթե դա թերի ա........

Մի քիչ գրելու մասին

Գնել ջան, ուրեմն սենց:-)

Ցանկացած բան կարդալիս, ինձ մոտ «դուր գալ, չգալու» հարցը շատ արագ ա լուծվում և ոչ էսպես կոչված «քննադատական մտածողության» հարթությունում:-) Էդ երևի մի հատկություն ա, որ ձևավորվում ա տարիների ընթացքում, հազարումի գործոնների ազդեցությամբ: Իմ տարիքում փոքր-ինչ կարծրացած հատկություն ա, որի պատճառով հետաքրքիր գրվածքներ կարող են դուրս մնալ, բայց դա նաև որոշակիորեն անխուսափելի ա:

Մտածել մտածելու մասին

Իմ Բըրդ(ու)մենի անունը տեսնես ի՞նչ ա:-)

Անունը չգիտեմ, բայց լրիվ մարկեսյան դեմք ա. հաճախ սպիտակ ԲԱԼԱԽՈՆ-ով գլխիս նստած:-)))))) Ու մեկ-մեկ շատ ծիծաղելի ա, երբ փորձում եմ իրեն էդտեղից իջեցնել ու լռեցնել: Մի պեռվել ա պեռվում, մի թևերը թափ ա տալիս, թե, «բա որ ես չլինեմ, ո՞նց ես գլուխդ գովելու: դու ո՞վ ես եղած ընդհանրապես («լինելու» մասին էլ բավականին ոչ թափանցիկ, սպառնալից ակնարկներ ա նետում, որ ճիշտն ասած քիչ մը ցավոտ են, բայց դե...)» ու սենց: 

Ինքն իր սպիտակ կարլսոնյան սավանով շատ ա սիրում լոգարանը, հատկապես լողավազանի լոգարանը: Ու չի էլ թրջվում անտերը: Էդ ժամանակ մեր երկխոսություններն ուղղակի հանճարեղ են: Տո ինչ երկխոսություն. սոլոլոքի: Ես չկամ, ինքն ու իրա բալախոնը: Բայց ես դեմ չեմ: Բացարարձակ, նույնիսկ կողմ եմ, որովհետև միևնունն ա, հեղինակային իրավունքն ամբողջությամբ իմն ա, ինչքան էլ ինքն իմ գլխավերևում թևահարի (ամեն ինչ իր գինն ունի, է՜հ): 

Մենք լոգարանից դուրս ենք գալիս խառը-խշտլիք (թու, ինչ էլ անդուր բառ ա...) մտքերն ամուր, կուռ թելերով իրար կապած: Ու սա կարկատան չի: Ընդունում եմ Կոկո Շանել էլ չի, բայց սենց մի տեսակ լավ ստացված ինդիփենդընթ մուվիոտ մտքարան ա: 

Օրինակ՝ մի երկու շաբաթ առաջ լավ ընկերներից մեկը մի սևուսպիտակ պատմություն պատմեց էն մասին, թե ինչպես են փորձել մեծապետական նկրտումներ խաղացնել փոքր հայերի մոտ ու ոնց ա էդ փոքր հայերից մեկը էնպես արժանապատվորեն պահել իրեն, որ մեծապետական պուճուրները չեն իմացել գլուխները ուր կոխեն: Լսեցի, հուզվեցի, անցավ-գնաց: Եկավ «մի երկու օր առաջը» ու մի հոդված կարդացի անհասկանալի, նորամուծված «ապրումակցում» երևույթի մասին: Ու հաջորդ օրը պետք ա մի բան գրեմ մի բանի մասին, որից գիտակցաբար գաղափար չունեմ: 

Տխուր-տրտում նստած նայում եմ դիջիթըլ-միջիթըլ անկապ տեքստերին, մեկ էլ սպիտակ բալախոնս  ոտքը ոտքին ա գցում գլխիս վրա ու թևերով հո չի կապում մեկը մյուսին. էս երկուսն իրար, սրանք մանկությունից մնացած ինչ-որ իդեալիստական հասկացությունների, էս ամբողջը՝ իմ վերջին ձեռքենումներից՝ Օքամի սրագույն սայրին ու արդեն գիտեմ ինչ եմ անելու: 

Շատ ծիծաղելի ա իմ բալախոնը, բայց շատ սիրելի:-)

Յոգայի գիրքը

Միլիոն տարի ա անցել...

Տարիները պատմություններ են:

Մի լավ ընկեր ունենք: Երկար ճամփին խոսում ենք.

- Ես լրիվ նիֆարմալ էի: Դպրոցն ատըմ էի: Լավ էի սովորըմ բայց: Հա, ատըմ էի նստելը: Բայց հասկանըմ էի, որ դե էտ ա. ինչ կա, կա: Մի օր Ավետիք Իսահակյանի ինչ-որ պատմվածք կարդացի ու ըդտեղ առաջին անգամ իմացա Բուդդայի մասին (միգուցե և սրա մասին ա խոսքը, չգիտեմ, դեռ չեմ կարդացել): Ու էդ ի՛մն էր է՛լի: 

Էն տարիներին [90-ականներ] յոգայի մասին գիրք գտնելը տեղով պատմություն էր: Իսկ գտածը...դե հիմիկվա նման չի, էլի, որ մի կտտոցով ինչ ուզըմ, գտնըմ ես: Ես ու ընկերս լսել էինք, որ մի հոգեբան կա քաղաքըմ, յոգայի մասին մի գիրք ունի, որը գիրք չի է՜՜՜, ԳԻՐՔ ա: Բայց ինքը էդ գիրքը ոչ մեկին չի տալիս: Լուր էր պտտվում, որ գիրքը կա, բայց տեսնող չկա: 

Դե էլ ոնց կլնի, պըտի էդ գիրքն իմ ձեռն ընկեր: Էդ մարդն էլ գեշ խմող էր: Էն ա, մի օր ընկերոջս հետ մի երկու շիշ արաղ առանք, գնացինք դրա տուն: Նստած խոսըմ ենք դեսից -դենից: Խոսըմ ենք, ես էլ հա բաժակը լցնըմ եմ, որ էս մարդու քեֆը լավանա, ես էլ դուխս տեղը բերեմ, որ ռսկով գրքի մասին հարցնեմ:

Երկու շշի ընթացքում էս մարդն ինչ ասես չպատմեց, ընչի մասին ասես զրից չարավ. Բուդդայից, ոչ Բուդդայից, դեսից, դենից: Բայց հա ձեռով հետևն էր ցույց տալի, թե «Էս ա: Ինչ կա չկա, սաղ էս ա, մնացած սաղ սուտ ա»: Էն ա, վերջը գլխի ընկա, ասի, հլա մի հետ եդ նայեմ տենամ, էդ ինչ ա ցույց տալիս: Խաչ էր մի հատ: Երկրորդ շշի վերջանալու վրա չդիմացա, թե, «Բա գի՞րքը: Յոգայի գիրքն ո՞ւր ա»:

 «Վառել եմ»...

Հուզիչ պատմություն

«Գեղըմ կինո էին ցույց տալիս: Մի մատ րեխա էի, տասը տարեկան էի երևի, լավ չեմ հիշըմ: Շատ էի ուզըմ գնալ, բայց տոմսը տաս հատ ձու էր: Մորս խնդրեցի ձու տա, գնամ կինո, ասավ, չէ: Բայց դե շատ էի ուզում, է­՜: Մերս էլ մոռացել էր, որ ձվերը ես եմ հավաքում: Էն ա էդ օրը գնացի հավաքեցի, բայց մինչև մորս տալը դրեցի, սաղ եփեցի... ու տենց վեդրոյով էլ դրեցի տեղը...

Մերս ձուն տանում էր հանձնի, որ ալյուր առնի: Տանում ա հանձնելու, վեր են ունում, որ ստուգեն, տենում են պինդ ա: Որը փորձում են, պինդ ա...

Մեկ էլ տուն եկա, տենամ... տենց նստել ա. վեդրոն կողքը, գլուխը կախ, կորացած: Բան չասավ: Ոչ մի բան...»

Մարտնչող կիսագրագիտություն

Կարո՞ղ ա պետք ա վերաիմաստավորել «451 աստիճան ըստ Ֆարենհայթի»... Կամ «Գեղեցիկ նոր աշխարհը» (թարգ. իմը չի:-))...

Մի քանի շաբաթ առաջ: Աբովյան-Թումանյան խաչմերուկ: Լրագրող ու օպերատոր: 

- Իսկ դուք ի՞նչ եք մտածում առևտրականների ցույցի մասին:

Բայց ինչո՞ւ պետք ա ես անպայման ինչ-որ բան մտածեմ 21-րդ դարում փոքր ու միջին բիզնեսով զբաղվող հայ ձեռներեցների, ոչ թե 19-րդ դարի առևտրականների դժգոհության մասին: Լավ, ասենք թե մտածում եմ, բայց ինչո՞ւ  պետք ա ամեն մի պատահական մարդ, կես րոպեում, առանց որևէ հնարավորության երկար-բարակ բացատրելու, թե ինչու է էդպես, այլ ոչ թե այլ կերպ մտածում, պարտադրված զգա ասելու, թե ինչ է մտածում: Ու հետո իմ կիսագրագետ մտածածը թափառի հազարումի ալիքներով ու մարդկանց մի խմբին վրդովվեցնի, մյուսի վերքին դարման լինի ու եսիմ ինչ, ինչո՞ւ... Ինչո՞ւ պետք ա ապրելն անպայման կարծիքի տեսքով լինի...

Ինչո՞ւ պետք ա բոլորս ամեն ինչի մասին կարծիք ունենանք ու վատ զգանք, որ չունենք....

Կիսագրագետն ինչո՞ւ ա վտանգավոր: Իր անբեկանելի «Գիտեմ» պատասխանով: Իր հարց տալու անկարողությամբ, իր «գիտեմ»-ի սուրն աջուձախ թափ տալով: Հա, դժվար ա էդքան աշխատել, էդքան ներդնել մի «գիտեմ»-ի հասնելու համար... Ամեն մեկն էլ ուզում ա մի հանգրվան, որ հանգիստ գլուխը դնի բարձին ու էլ ծով դուրս չգա, որտեղ աստված գիտի, իրեն ինչ ա սպասում: Բայց դնելուց հետո ինչո՞ւ ա անպայման պետք ժխտել անծայրածիր, դեռևս մինչև վերջ չբացահայտված օվկիանը, ինչո՞ւ պետք ա տան առջև սարքած փոքր, փտած լողավազանը ներկայացնել որպես էդ օվկիան...

Երթուղային հայեցող

«Գիժ ա»... 13+ -ից մեկն անպայման տեղավորվում ա հայ հասարակության էս ամենաընդգրկուն կատեգորիայի մեջ: Մեկը, որն անպայման հայհոյելու ա մեկին կամ բոլորին, որն անպայման փորձելու է քեզ ներառել ԻՐ խոսակցության մեջ՝ առանց ակնկալելու քո արձագանքը, մեկը, որի նյարդային անհանգստությունից ավելիուավելի անհամբեր ես սպասում քո կանգառին, մեկն, ով մոռացել ա գիշերանոցը փոխել, մեկն, ում համար մեկ ա, թե աշխարհն ինչ ա մտածում իր մասին... Ու դեռ գիժն ինքն ա: 

13+ -ից երկրորդն անպայման ԿԻՆ ա, ով հիացնում ա բոլորին. ծորուն, զգլխիչ  ու նուրբ բուրող, ծորուն, զգլխիչ  ու նուրբ ժպտացող, ծորուն, զգլխիչ  ու նուրբ շարժվող: Ով միշտ տեղ ունի՝ չկանգնելու:-) 

13+ -ից երրորդն անպայման կրուտոյ ա. ինքնապաշտպանական արհամարհանքով՝ հանդեպ մնացած 12+ - ն ու աշխարհը, որ հանկարծ փորձ կանի իրեն կրուտոյ չճանաչել:

13+ -ից չորրորդն անպայման գիտունիկ ա. մաշված էջերն էնպիսի հպարտությամբ ա թերթում, որ շուրջն անմիջապես շոշափելի երկյուղածության պատնեշ ա ստեղծվում: 

13+ -ից հինգերորդն անպայման տատիկ ա, որի ձեռքերին ու անընդհատ ջրակալող աչքերին նայելիս ուզում ես գետինը մտնել անճարությունից, աշխարհի կեղտոտությունից ու մարդու արատավորությունից: 

13+ -ից վեցերորդն անպայման աշխատանքից ուշացող միջին տարիքի կոկիկ կին կամ տղամարդ ա, ում էնպիսի ջանասիրությամբ են կոկիկացրել, որ լացդ գալիս ա...

13+ -ից յոթերորդն անպայման ծամող անտարբեր երիտասարդն ա, որի ոլոռային եսի պետքն էլ չի, թե մնացած 12+ - ը գոյություն ունեն...

13+ -ից ութերորդն անպայման մի ութ տարեկան ա՝ իրենից 18 անգամ մեծ պայուսակով սապատավորված, որ շտապում ա մեծանալ, բայց եթե հանկարծ նկատեր մնացած 12+-ին, մի քիչ կզսպեր էդ գիտակից ցանկությունը:

13+ -ից իններորդն անպայման քաղքենի դժգոհն ա, ով էնպես ա շանթահարում իրեն հանկարծակի կպչողին, որ Զևսն անգամ կնախանձեր: 

13+ -ից տասներորդն անպայման նորաձևության զոհն ա՝ զոհ, որին եթե փորձես փրկել, քեզ միանգամից կդասակարգի առաջին կատեգորիայում: 

13+ -ից տասնմեկերորդն անպայման արվեստագետն ա՝ էս աշխարհից փախչել փորձող, բայց էս աշխարհին նույնքան կապված, որքան նորածինը՝ մորը:

13+ -ից տասներկուերորդն անպայման գարունքվա սիրահարն ա, ում համար 13+ չկա, մենակ՝ մեկ, ում մոտ ինքը սլանում ա ոչ թե ջաղլախան (էս բառը ո՞նց ա գրվում...)  գազելով, այլ 22-րդ դարի BMW մակնիշի տիեզերանավով: 

13+ -ից տասներեքերորդն էլ անպայման դու ես, որ 13+-ի յուրաքանչյուրից մի քիչ-մի քիչ հավաքել ես, ու մի օր մեկն ես, մյուս օրը՝ տասներկուերոդը, հաջորդ օրը՝ հինգերորդն ու էդպես, 365-ից հանած շաբաթ-կիրակի օրեր, շարունակ մեկ՝ մեկը, մեկ՝ մյուսը:-)

Արամազդի հարցի մասին:-)

Քանի որ խոսք գնաց բլոգներից, բլոգում էլ պատասխանեմ, քանի որ ես ՖԲ հիմնականում չսիրեցի:-) Ու պատճառն էլ հիմար ու հասարակ՝ որոշակիորեն պարտադրված «անմիջապեսությունն» ու ինտերակտիվությունն իմ բանը չեն:-) 

Երբ կարդացի հոդվածը՝ հիշեցի ինձ մի 15 տարի առաջ, երբ ոգևորված դասավանդում էի ու սովորում դասավանդելու մասին: Հավատ կա էս հոդվածում, պրպտելու, գտնելու պատրաստակամություն, որն էսօրվա օրով հրաշք ա: