Monday, November 23, 2009
Մարդիկ շարունակում են զարմացնել ինձ...
Սոպելանա
Friday, November 20, 2009
School improvement...
A while ago I was presenting a paper at a conference on school effectiveness and improvement in Mexico. After the presentation a strange guy in jeans, cowboy boots and a suspicious black leather holster on his hip approached me and introduces himself as a school principal from a remote pueblo somewhere on the border with the US. He said he wanted to share the success story of his school.
Apparently, they had a big issue with student achievement there. So, he decided to invite the fathers of the 8 graders to take the mid-term exams with their children. Mind you, the results were to be announced publicly... He invited the fathers to do the same for the finals as well. And, lo and behold, students suddenly wanted to learn!
Obviously, taking the exams made these farmers appreciate the hard work of learning and they started both learning themselves and assisting their kids in their learning process...
Javier Murillo
You can stuff the teacher room with 1000s of books, but this will not make them read if the reading culture is not there. You have to create such a culture, before you can nourish it! I would like to share a successful school improvement project in one of the schools in New Delhi.
About two years ago, a new principal was appointed to this school. To encourage the school to turn into a learning organization, she introduced DEAR time: Drop Everything And Read. At a certain time during the classes a bell goes on in the whole building and a sign flashes in all classroom, offices and corridors: DEAR. Everybody, even the cleaning personnel has to stop whatever they are doing at the moment, pick a book at hand and read for 45 minutes. Every day!
Now my kids can shout DEAR at home and well, we don´t have a choice, we read….
Tarika Roy
Monday, November 16, 2009
Vicky Christina Barcelona
Ֆիլիպիններ - 2
Ամուսնանում է մորս հետ, բայց այն աղջկա ընտանիքը դա չի ներում հորս: Անիծում է նրան. «Երեխաներդ հաջողություն կունենան իրենց մասնագիտական կյանքում, սակայն ոչ իրենց ընտանիքներում»: Ավագ քույրս միայնակ մայր է, երբեք չի ամուսնացել: Եղբայրս բաժանված է առաջին կնոջից, հիմա երկրորդի հետ է: Ես բաժանվում եմ ամուսնուցս: Մյուս քույրս դեռ ամուսնու հետ է, փոքր եղբայրս դեռ չի ամուսնացել: Անեծքից ազատվելու համար ամուսնացած քույրս պիտի համաձայնվի մի ծիսակատարություն անել: Բայց նա հրաժարվում է, որովհետև ամուսինը չի հավատում նման բաների, ասում է, դրանք իրականանում են միայն այն դեպքում, երբ հավատում ես: Անեծքը կարող է տարածվել նաև մեր երեխաների վրա...
- Մենք կախարդներ ու ուրվականներ էլ ունենք, չկարծես, թե վերջացրեցի պատմություններս: Մեր տանը սպիտակ կնոջ ուրվական է ապրում: Գիշերները, հատկապես 12-4 հատվածում տանը տարօրինակ ձայներ կարող ես լսել: Մեր հյուրերը առաջին գիշերվանից հետո հրաժարվում են մեզ մոտ գիշերել: Քրոջս ընկերը, երբ առաջին անգամ հյուրընկալում էր մեր տանը, հաջորդ առավոտյան կտրուկ հրաժարվեց նույն սենյակում քնել: Բողոքում էր, որ ամբողջ գիշեր կռիվ է տվել սավանի հետ, որն անընդհատ ուզում էր խեղդել իրեն:
- Մենք թզուկներ էլ ունենք՝ կարմիր, սպիտակ ու սև: Տանը սպիտակ թզուկ ունենալը լավ է՝ նրանք քեզ սովորաբար պաշտպանում են վտանգից: Կարմիր թզուկը շատ բռնկուն է, հանկարծ տրորեցիր ոտքը (ախր չես տեսնում նրանց, չէ՞), վերջ, մինչև կյանքիդ վերջը քեզանից վրեժ են առնելու՝ անընդհատ խափանելով այս կամ այն գործդ: Սևը, հմմմմ, սևը սիրում է քեզ հետ միասին սպառել, հատկապես փողը: Երբ նախկին ամուսինս տեղափոխվեց իր ծնողների տուն, իսկ ես դստերս հետ ապրում էի մեր առանձին տանը, անկախ նրանից, թե ես ինչքան էի խնայում, մեզ երբեք չէր հերիքում գումարը: Երբ աղջկաս հետ տեղափոխվեցի այլ տուն, նույնիսկ կարողանում էի խնայել: Մեր հեքիմն ասաց, որ նախկին տանը սև թզուկ ունեինք:
- Ու կախարդներ: Իմ գործընկերներից մեկը բարի կախարդ էր, մյուսը՝ էնքան էլ չէ: Մի անգամ վերջինիս հետ վերադառնում էինք ինչ-որ միջոցառումից, երբ հանկարծ կանգնացրեց մեքենան ու թե, «Իջի՛ր: Չար հոգիները ինձ ստիպում են քեզ վնասել, ու ես արդեն դժվարանում են կառավարել նրանց: Արագ իջի՛ր մեքենայից»: Գիշերվա տասն էր, մտածում եմ հիմա ինչպես եմ էս գիշերվա կեսին տուն հասնելու, երբ հանկարծ հետևի նստարանից լսեցի նրա աղջկա ձայնը. «Տիա Ջաո, մաման լուրջ ա շատ, կատակ չի անում: Ավելի լավ կլինի լսեք նրան»:
- Ինչո՞ւ ես փորձում ինձ վնասել:
- Չէ, ես քեզ չեմ վնասում, ուղղակի փորձեցի քեզ մի քիչ վախեցնել: Նկատեցի՞ր, - ծիծաղելով պատասխանեց նա:
- Ոչ միայն նկատեցի, կարող եմ նաև ասել, որ գիտեմ, որ դու էր իմ վատ ինքնազգացողության պատճառն ու այլևս ոչինչ չես կարող անել ինձ:
Շատ եմ սիրում այս պատմություններն ու մտքովս չի էլ անցնում հարցնել, թե ճնշումը ստուգե՞լ էր արդյոք «թռչելու» ընթացքում, կամ ի՞նչն էր փոխվել նրա առօրյայի մեջ, երբ մի տանից մյուսն էր տեղափոխվել:
Wednesday, November 4, 2009
The sunset over Guggenheim
Wednesday, October 28, 2009
Մադրիդ-Տոլեդո
Մադրիդի փողոցները կրում են իսպանացի արքաների ու թագուհիների միասնական պետություն կերտելու ջանքերի արդյունքները՝ Palacio Real, Palacio de Comunicaciones և այլն, և այլն: Ալկալա փողոցի վեհությունը ոչնչով չի զիջում վիկտորյան Լոնդոնին՝ նախարարությունների ու եկեղեցիների քարե աժդահաները քո ու երկնքի միջև երկյուղալի միջնորդներ են, որոնք շնչելու փոքրիկ, բայց հրաշալի հնարավորություններ են ընձեռում գրեթե բոլոր մեծ փողոցների վերջում: Փողոցները բացվում են դեպի հրապարակներ: Իսպանական plaza-ները սովորաբար շենքերով շրջանակված բաց տարածքներ են, որտեղ սիեստայից հետո կյանքն ընկնում է իր սովորական իսպանական հունի մեջ՝ անվերջանալի մարդկանց հոսքեր, հաճախակի կանգառներ՝ բարձրաձայն ողջունելու ծանոթներին ու միասին մի բարից մյուսն այցելելու ու գարեջուր խմելու համար: Այստեղ փողոցային կամ ավելի ճիշտ քաղաքային արվեստը աճում է մոլախոտի նման, հազվադեպ գոհարներով, որոնք, սակայն, միանգամայն արժանի են քո փնտրտուքներին:
Plaza Mayor-ում համաշխարհային շուկայական ճանաչում ունեցող վանդակավոր պայուսակից պատրաստված ցածրիկ արկղից քեզ է նայում այլանդակ մի գլուխ, որը զուրկ չէ հումորի զգացումից: Ընկերներիցս մեկը փորձում է գրավել մեր ուշադրությունը, որպեսզի չանհետանանք գունագեղ ամբոխի մեջ.
- Hey, Jao, Kristina, this way!
- Kristina, come here. Kristina… Kristina, come here I want to kiss you! – կաստիլյան «կ»-ն, «տ»-ն ու երգեցիկ բացականչականները մի կերպ մեղմում են այլանդակ վամպիրի կանչերը:-)
Հա, Իսպանիայում իսպաներեն լեզու գոյություն չունի: Կան կաստիլյան, կատալոնյան, բասկ և այլ լեզուներ և միայն պատմական անարդարաության արդյունքում, Կաստիլ-Լա Մանշ նահանգի լեզուն այսօր աշխարհին հայտնի է որպես իսպաներեն:-)
Plaza Mayor-ի անկյուններից մեկում միջնադարյան կամարի տակ թաքնված փոքրիկ սրճարանում կարելի է հանգիստ տալ տանջահար ոտքերին՝ ըմբոշխնելով տաք շոկոլադի մեջ թաթախված churro: Ասում են, սա Մադրիդին հատուկ աղանդ է, որը մեր, կամ էլ ռուսական пышка-ի մսաղացով աղացած ու երկարուկ տարբերակն է:
Իսկ երբ Plaza Mayor-ից իջնում ես Puerto del Sol՝ մեկ այլ գեղեցիկ հրապարակ, որտեղ մադրիդյան խորհրդանիշի արձանն է՝ ելակի ծառը գրկած արջը (այո, ելակի ծառ:-), ես այդպես էլ չիմացա դա ինչ է, միգուցե Մադրիդի երազա՞նքը...), հմայված օձի նման քեզ դեպի իրեն է կանչում Բախի կոնցերտը երկու ջութակի համար: Քառյակը 60-ամյա, սպիտակահեր թավջութակահարն է, նի՜իիհարիկ, սուր քթով կոնտրաբասիստը, քառասնամյա միջահասակ երկրորդ ջութակն ու ամսագրերի էջեր դեռ չբարձրացած, սակայն միանգամայն արժանի, առաջին ջութակը: Փողոցի համար նման կատարումն անսպասելի է: Հատկապես առաջին ջութակը, ում երաժշտությունը միաձուլում է իր գործիքին: Թավջութակահարը հոգնած է, բայց վարպետորեն հետևում է իր պարտիային: Երկրորդ ջութակը սիրահարված է իր գործիքին, սակայն լինում են չէ՞ անպատասխան սերեր. ջութակն անտարբեր է, բայց երբեմն բարիանում է ու սկսում պատասխանել սիրահետումներին: Կոնտրաբասը փորձում է, դեռ համոզված չի ո՛չ իր արժեքի, ո՛չ իր դերի մեջ, սակայն ներուժն զգացվում է պարբերաբար առաջին ջութակին հրաշալիորեն համադրվելու ժամանակ: Հրաշալի կատարում էր: Նույնը՝ Պիացցոլայի հանրահայտ տանգոյի ժամանակ:
Մադրիդը, ինչպես Լոնդոնն ու Նյու Յորքը, փողոցների քաղաք է:
Ոչ Տոլեդոն: Այստեղ քաղաքն ինքնին տուն է: Այստեղ ժամանակն ասես կանգ է առել: Թե դուրս նետես ինձ նման բոլոր զբոսաշրջիկներին, կարող ես լսել միանձնուհիների ոչ երկրային լռությունն իրենց սև ու սպիտակ հագուստներում, ձիերի վայրի խրխինջը՝ ամրոցների ու պալատների պատերի տակ ու քահանաների քարոզները: Այստեղ միջնադար է՝ 10-րդ դարի արաբ էմիրի կառուցած Ալկասար ամրոցում, կաթոլիկ Իսպանիայի կարևորագույն կրոնական կենտրոնում՝ Տոլեդոյի տաճարում, Էլ Տրանզիդո սինագոգում, որը ողջ Իսպանիայում միակ պաշտոնապես թույլատրված սինագոգն էր 14-րդ դարում:
Տոլեդոն նման չէ այլ եվրոպական միջնադարյան քաղաքներին, որովհետև այստեղ հավասարապես հատվում են իսլամն ու քրիստոնեությունը: Այստեղ ամեն ինչ անցնում է ձեռքից ձեռք, մզկիթը դառնում է եկեղեցի, հետո նորից մզկիթ, նոր եկեղեցի ու այսպես շարունակ, մինչև Reconquista, երբ 1492թ. վերջին արաբ էմիրը, Բոադբիլը, իր ձիու գլուխը թեքեց դեպի ետևում մնացած Գրանադան ու նրա ցավից ծնվեց Puerto del Suspiro del Moro անունը կրող անցումը Գրանադայի հարավում: Այդ վերջին հոգոցն ազդարարում էր 781 տարվա արաբական իշխանության ավարտն ու Կաստիլիայի Իզաբելլա թագուհու և Արագոնի արքա Ֆերդինանդի դաշինքի ներքո «Իսպանիա» պետության ձևավորումը: Տոլեդոն այս պայքարի ամենագեղեցիկ վկան է այսօր՝ խիստ, հպարտ, ծեր, դեղնած անապատի ու հազվադեպ կանաչ ծառերով ու կակտուսներով պատված բլուրների վրա հառնած ամրոցներով ու եկեղեցիներով:
Ես սիրում եմ գոյատևման անկեղծությունը:
Friday, September 18, 2009
Bilbao, el País Vasco
Բիլբաոն տարեցների քաղաք է: Միջին տարիքը՝ թերևս 30: Երեկոյան, կեսօրյա սիեստայից հետո տատիկ-պապիկները զուգվում-զարդարվում են ու զբոսնում՝ հաճախակի կանգառներ անելով հագուստի կրպակներում ու բառերում: Երիտասարդները հիմնականում ուսանողներ են: Հաճախ են քառասունի շեմին մոտեցող կամ անց զույգերը՝ 2-4 տարեկան երեխաներով: Իսկ երեխաներն այստեղ, ինչպես կանայք Հնդակաստանում:-). գեղեցիկ են, գունեղ, բայց ի տարբերություն առաջինների՝ նաև երջանիկ: Ամերիկացի ընկերուհուս (բայց ոչ ինձ, իհարկե, քանի որ մեզ մոտ էլ նույն է ու նույնիսկ չէի նկատել) զարմացրել էր այն, թե ինչ գեղեցիկ են հագցնում այստեղ երեխաներին՝ կոկիկ, գույների ու ձևերի առավելագույն համադրությամբ:
Միանգամայն տարբեր է զվարճանալու ու շփման մշակույթը: Եթե Լոնդոնում հինգշաբթի երեկոն լիզքաթափման սկիզբն է ազդարարում, որն սկսվում է ժամը վեցից փաբերում ընկերների ու կոլեգաների հետ գարեջրախմությամբ, Բիլբաոյի բարերն այդ ժամին դատարկ են: Ամեն ինչ սկսվում է կեսգիշերին և ավարտվում առավոտյան հինգին: Կեսգիշերին զուգվում-զարդարվում ես, ու սկսում այցելել մի բարից մյուսը, որտեղ մի բաժակ գարեջուր ես վերցնում, մի կերպ խցկվում ալեկոծվող ու անընդհատ փոփոխվող հոծ ամբոխի մեջ, ժպտում սրան-նրան, ու շարժվում խլացուցիչ երաժշտության ռիթմով: Այստեղ բարն ու դիսկոն նույն բանն են նշանակում: Ի տարբերություն Լոնդոնի՝ բացի մինչև կոկորդիդ չորանալը անկապ գոռգոոռալը (խոսել գրեթե անհնար է երաժշտության պատճառով) միայն քեզ ծանոթների հետ, այստեղ միանգամայն բնական է նոր ծանոթներ ձեռք բերելը: Եվ այստեղ երեկոն չես ավարտում նույն բարում: Շրջում ես մեկից մյուսը՝ մի ժամ այստեղ, հետո երկրորդում, մյուսը երրորդում ու այսպես շարունակ, մինչև օրինակ՝ ինչ-որ զրույց քեզ ստիպի ավելի երկար մնալ տվյալ բարում:
Սա մակերեսն է միայն: Ավելի խորն ընկալելու համար դեռ պատրաստ չեմ, բայց որ արժի, հաստատ գիտեմ: Ահա դրա վառ ապացույցներից (Քանի որ լեզուն դեռ չգիտեմ, փորձեցի արագ գրել այն, ինչ լսեցի դասախոսիցս, միգուցե սխալներով, որոնք կկարողանամ ուղղել երևի մի ամիս հետո:-)).
Sexo en el país Vasco no es un pecando, es un milagro. (Բասկերի երկրում սեքսը մեղք չէ, այլ հրաշք)
Los peces no saben que están mojando. (Ձուկը չգիտի, որ ինքը թաց է):
Friday, September 11, 2009
Ֆիլիպիններ
Tuesday, August 11, 2009
Հայաստանի Ազգային գրադարան
…Սովորական, փոշոտ ու մաշված ընթերցասրահ է, հարյուր տարվա աթոռներով ու սեղաններով, չփակվող դռներով, որոնցից մեկի վրա անճոռնի ձեռագրով գրված է «Ծածկել դուռը»…